O'zbekiston tarixi

1
 0‘sha manba, 141-142-betlar.
2
0‘zR. DMHQA, Р-7876-ish, 18-jild, 36-varaq.
3
A.Zohiriy 1885-yilda Oyim qishlog'ida tug‘ilgan. Dastlabki ta’limni Qo'qondagi 
Madalixon madrasasida olgan. Arab va fors tillarini yaxshi bilgan.
443

---

uning aybi nimada edi? A.Zohiriy o„zbek xalqining asl farzandi edi. U o„z 
xalqining milliy mustaqilligi uchun, erkin va ozod yashashi yo„lida ham 
yashirin va ham oshkora jasorat ko'rsatgan isyonkor ziyolilardan biri, 
mashhur turkiyshunos va adabiyotshunos olim, atoqli pedagog va jumalist 
edi. 
A.Zohiriy juda ko„plab darslik va qo„llanmalar muallifi bo„l- gan. 
1916-yildayoq o„qituvchilarga mo„ljallab uning «Imlo» nomli kitobi chop 
ettirilgan. 1925-yilda o„zbeklardan birinchi boiib A.Zohiriyning ikki jildlik 
«Russko-uzbekskiy slovar» kitobi matbuotda e‟lon qilingan. «Jaholatning 
tub mohiyati, - degan edi A.Zohiriy, - bilimsizlik, nodonlikdir, ilm va 
ma‟rifatli kishilar har bir ishni hal qila olurlar. Biroq johillar esa, bunday 
mulohaza qilurg„a aql va farosatlari yetmas»
1
. 
1930-yil 30-yanvar kuni kutilmaganda A.Zohiriy auditoriyada dars 
o„tayotganda ichki ishlar xodimlari tomonidan hibsga olindi. Bunday 
mudhish hodisa faqat uning boshiga tushmagan edi. Xuddi 
Jomiy va Navoiy ijodiga juda katta mehr qo'ygan. 1907-yil mart oyidan boshlab Qo'qondagi 
rus-tuzem maktabida o'zbek tili va adabiyotidan dars bera boshlagan. Ayni paytda 1917-
yilga qadar an’anaviy (eski) maktabda ham birinchi saboq sifatida «Haftiyak»dan va 
«Chahor kitob»dan ustozlik qilgan. 
A.Zohiriy 1910-yildan e’tiboran «Sadoyi Farg'ona» va «Turkiston viloyatining 
gazetasi» kabi matbuot organlarida o‘zining dastlabki asar va maqolalarini e’lon qilib xalq