O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv

savol : O‘zbekistonda “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”ning amalga

oshirish mexanizmi va bosqichlari. (Asta-sekin o'tish, davlatga yondashish, 3 bosqich)

Javob : 1997-yil 29-avgust kuni Ozbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX-sessiyasida Ozbekiston Respublikasining Talim togrisidagi yangi qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qabul qilindi. Ularda talim sohasidagi davlat siyosatining quyidagi asosiy prinsiplari belgilab berildi:

talim va tarbiyaning insonparvar, demokratik xarakterdaekanligi;

ta’limning uzluksizligi va izchilligi;

umumiy-orta, shuningdek orta maxsus, kasb-hunar talimining majburiyligi;

orta maxsus, kasb-hunar ta’limining yonalishini: akademik litseyda yoki kasb-hunar kollejida oqishni tanlashningixtiyoriyligi;

ta’lim tizimining dunyoviy xarakterda ekanligi;

davlat talim standartlari doirasida talim olishning hammauchun ochiqligi;

ta’lim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilganyondashuv; bilimli bolishni va iste’dodni ragbatlantirish;

ta’lim tizimida davlat va jamoat boshqaruvini uygunlashtirish.

Ozbekiston Respublikasida ta’lim quyidagi turlarda amalga oshirilishi belgi-landi: maktabgacha ta’lim;

umumiy orta ta’lim;

orta maxsus, kasb-hunar talimi; oliy talim;

oliy oquv yurtidan keyingi ta’lim;

kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;

maktabdan tashqari ta’lim.

Kadrlar tayyorlash milliy dasturining maqsadi ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni otmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan tola xalos etish, rivojlangan davlatlar darajasida, yoqsak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy modelini yaratishdan iboratdir.

Milliy dasturni yaratishda hayotimizning barcha sohalarida bosqichma-bosqich amalga oshirilayotgan

islohotlarga monand ravishda, ta’lim islohotlarini uch bosqichda amalga oshirish nazarda tutilgan:

Birinchi bosqich(1997–2001-yy.)da mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan, ilmiy-uslubiy, moliyaviy-moddiy shart-sharoitlar yaratish vazifalari royobga chiqariladi;

Ikkinchi bosqich(2001–2005-yy.)da Milliy dastur toliq royobga chiqadi, mehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritiladi;

Uchinchi bosqich(2005- va undan keyingi yillar)da toplangan tajribani tahlil qilish va umumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimi takomillashtiriladi va rivojlanliriladi.

Ozbekiston hukumati ta’limni rivojlantirish uchun katta mablag ajratmoqda. Birgina 2001-yilda talim xarajatlari davlat budjeti sarf-xarajatlarining 36 foizini tashkil etdi. Talim uchun 150 mln AQSH dollaridan ziyod chet el investitsiyasi sarflandi. Ular yangi talim binolari barpo etish, ularni eng zamonaviy oquv- laboratoriya uskunalari va oquv mebellari bilan jihozlash uchun sarflandi. Keyingi yillarda 848398 oquvchi orniga moljallangan 2244 ta yangi umumtalim maktab binolari qurilib, foydalanishga topshirildi. Umumtalim maktablari uchun davlat talim standartlari, ularga asoslangan oquv dasturlari, darsliklar yaratilib, talim jarayoniga joriy etildi. 2002/2003 oquv yiliga kelib umumiy orta talim muassasalarida, ya'ni 19-sinflarda oqitish tolaligicha lotin yozuviga asoslangan ozbek alifbosida olib borilmoqda.

Hukumat oquvchilarni darsliklar bilan taminlashga gamxorlik qilmoqda. Talim mazmun va mohiyat

jihatidan yangilandi. Har yili 600 ming nafardan ziyod birinchi sinf oquvchilari Prezident sovgasi sifatida oquv qurollari, darsliklar bilan bepul taminlanadi.

2004-yil 19-fevraldagi Prezident farmoni va 2004-yil 9-iyuldagi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida maktab talimini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi ishlab chiqildi.

141.