O’zbekiston tashqi savdosini erkinlashtirish yo’llari Reja: Xalqaro savdo tushunchasi va shakllari

O’zbekiston tashqi savdosini erkinlashtirish yo’llari
Reja:

1. 
   Xalqaro savdo tushunchasi va shakllari
   
2. 
   Xalqaro savdo munosabatlarini rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari
   
3. 
   Tashqi savdoni liberallashtirish darajasiga ko’ra dunyo mamlakatlarining tasnifi
   
4. 
   O’zbekiston tashqi savdo aloqalarining tarkibi va rivojlanish dinamikasi
   
5. 
   
6. 
   Xulosa
   
7. 
   Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati
   

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Respublikamizda tashqi savdo siyosatini amalga oshirish maqsadida har yili Rivojlanish davlat dasturi qabul qilinadi. Jumladan, jahondagi rivojlangan davlatlar bilan savdo aloqalarini yaxshilash, mamlakatimizning export-import salohiyatini oshirish, O‘zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarini har tomonlama va teng huquqli asosda rivojlantirishni ta’minlash zamirida yagona tashqi iqtisodiy, valyuta-kredit, investitsiya va narx-navo siyosati yuritishni, respublikani iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirishda bu aloqalarning samaradorligini oshirishni ta’minlash, talab-ehtiyojlarni o‘rganish va shu asosda jahon tovarlar bozorining, investitsiya, injiniring, konsalting, marketing bozorlarining va boshqa ishlar hamda xizmatlar bozorining, xalqaro iqtisodiy aloqalarning rivojlanish tamoyillari istiqbolini belgilash, tashqi iqtisodiy faoliyat qatnashchilarini narx-navo, valyuta, moliya, kredit, huquqiy masalalar yuzasidan, tashqi bozorning chet elga chiqarilayotgan mahsulotlar sifatiga, texnikaviy xususiyatlariga bo‘lgan talablar yuzasidan tijorat asosida uslubiy, axborot va maslahat yo‘sinidagi ma’lumotlar bilan ta’minlash kabi ustuvor davlat dasturlari ishlab chiqilmoqda.

Mavzuning obyekti va predmeti. O’zbekiston Respublikasining tashqi savdosi tadqiqot obyekti hisoblanadi.
O’zbekiston tashqi savdo aloqalarining tarkibi va rivojlanish dinamikasini organish ishning predmeti hisoblanadi.
Ishning maqsadi. O’zbekiston tashqi savdo aloqalarining tarkibi va rivojlanish dinamikasini organish va bu borada xulosa va takliflar ishlab chiqish ishning maqsadi hisoblanadi.
Kurs ishining vazifalari. Kurs ishi oldiga qo’yigan maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilab olindi:
- O’zbekiston tashqi savdo aloqalari tarkibi va rivojlanish dinamikasini o’rganish
- O’zbekiston tashqi savdo aylanmasining o’sish omillarini o’rganib chiqish
- O’zbekiston Respublikasining jahondagi davlatlar bilan savdo aloqalarini haqida ma’lumot to’plash.
Xalqaro savdo - bu turli mamlakatlar ishlab chiqaruvchilari o’rtasidagi xalqaro mehnat taqsimoti asosida vujudga keladigan aloqa shaklidir va ularning o’zaro iqtisodiy bog’liqligini ifodalaydi.

Zamonaviy sharoitda mamlakatning jahon savdo-sotiqidagi faol ishtiroki muhim ustunliklar bilan bog’liq: bu mamlakatda mavjud bo’lgan resurslardan yanada samarali foydalanish, ilm-fan va texnologiyaning jahon yutuqlariga qo’shilish, o’z iqtisodiyotini tarkibiy qayta qurishni amalga oshirish imkonini beradi. qisqa vaqt ichida, shuningdek ehtiyojlarni to’liq va xilma-xil qondirish uchun.

Xalqaro munosabatlar rivojlanishining hozirgi bosqichida xalqaro savdoni erkinlashtirish tendentsiyasi mavjud. Bojxona to’lovlari darajasida sezilarli pasayish yuz berdi, ko’plab cheklovlar, kvotalar va boshqalar bekor qilindi, ammo bu jarayon bilan bog’liq bir qator muammolar mavjud, ulardan asosiysi protektsionistik tendentsiyalarning o’sishi asosan bir-biriga qarshi bo’lgan mamlakatlarning iqtisodiy guruhlash darajasi, savdo-iqtisodiy bloklari. ...

Rossiya iqtisodiyoti global tizimning bir qismi bo’lib, 1990-yilgi islohotlardan boshlangan muhim o’zgarishlarni ham boshdan kechirmoqda. 17 yildan buyon Rossiyaning Jahon savdo tashkilotiga qo’shilishi va Rossiya iqtisodiyotining ochiqlik darajasini oshirish masalasi muhokama qilinmoqda. Mamlakat tashqi savdosini yanada liberallashtirishdan nimani kutish mumkinligi va ushbu islohotlar ushbu tadqiqotning dolzarbligini belgilaydigan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasiga qanday ta’sir qilishi to’g’risida ko’plab savollar tug’iladi.

O’zbekiston Respublikasining xalqaro savdo siyosati mamlakat iqtisodiy siyosatining asosiy va ajralmas qismini tashkil etadi. Boshqa har qanday davlat singari, O’zbekiston Respublikasi ham mamlakat tovarlari va xizmatlarini import qiluvchilar va eksport qiluvchilarni, ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarni qo’llab-quvvatlash, shuningdek ularning faoliyati kafolatini Respublikaning eng muhim maqsadlaridan biri deb biladi. 2000 yil 26 mayda qabul qilingan "Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida" gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining 1-moddasiga muvofiq, qonunning asosiy vazifalari xalqaro iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishda O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash, respublikaning iqtisodiy suvereniteti va manfaatlarini himoya qilish, milliy iqtisodiyotni rivojlantirishni rag’batlantirish va integratsiyalashuvi uchun sharoit yaratishdan iborat. Mamlakatning xalqaro savdo sohasidagi asosiy vazifalari mamlakat ichki bozorida tovarlarni ishlab chiqarish va yetkazib berish jarayonida mahalliy mahsulotlarning raqobatbardoshligini yengillashtirish, iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, shu kabi tashqi ishlab chiqaruvchilar mahalliy ishlab chiqaruvchilarning manfaatlariga zarar yetkazmaslikdir. Bozor, shuningdek eksport uchun mahsulot ishlab chiqarishda mahalliy ishlab chiqaruvchilarga yordam berish asosiy maqsadi. Agar hozirda O’zbekiston Respublikasi ichidagi raqobatni ko’rib chiqish zarur bo’lsa, qabul qilingan chora-tadbirlarning natijalarini ijobiy deb hisoblash imkonsiz bo’lar edi va ba’zi hollarda ayrim korxonalar tomonidan monopoliyaga asoslangan faoliyatni boshqarish kuzatilishi mumkin edi. Mamlakatning xalqaro savdo faoliyatini amalga oshirishda uning eksport-import operatsiyalari hajmida, tarkibi va geografik joylashuvida ta’sirini ko’rish mumkin. O’zbekiston Respublikasi sivilizatsiyalashgan davlatlar tomonidan e’tirof etilgan xalqaro huquqiy qoidalar va tamoyillarga mamlakat iqtisodiyotini dunyo iqtisodiyotiga qo’shish, shuningdek xalqaro bitimlar va bojxona ittifoqlari va erkin iqtisodiy zonalarning boshqa qoidalariga rioya qilish orqali amal qilmoqda. qaysi O’zbekiston ishtirok etadi.

Xalqaro savdo faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish mexanizmlari: 1) Bojxona-tarif qoidalari (xalqaro savdoni tartibga solish mexanizmlari) import qilinadigan va eksport qilinadigan tovarlarga bojxona to’lovlarini qo’llash orqali); 2) tarifsiz tartibga solish (xalqaro savdoni tartibga solish mexanizmlari ularning miqdoriga yoki boshqasiga qarab tovarlarga cheklovlarni amalga oshirish iqtisodiy xususiyatlar); 3) taqiqlarni amalga oshirish orqali xalqaro savdoni tartibga solish va xizmatlar va intellektual faoliyat natijalariga cheklovlar; 4) xizmat ko’rsatuvchi iqtisodiy va ma’muriy xarakterdagi choralarni ko’rish xalqaro savdo faoliyatini rivojlantirish Yuridik shaxslar tomonidan tuzilgan, davlat byudjeti mablag’lari yoki O’zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan jalb qilingan kreditlar (qarzlar) hisobidan moliyalashtiriladigan yoki uning kafolati bilan taqdim etiladigan, ustav kapitalida 50 foizdan ko’prog’i hukumatga tegishli bo’lgan shartnomalar bo’yicha imtihon protseduralari. ulushi va o’z valyuta aktivlari hisobidan moliyalashtirilmagan sub’ektlar Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi tomonidan qo’llanilgan. Bojxona tizimishu kundan boshlab O’zbekiston Respublikasida import shartnomalari bo’yicha monitoring olib borildi. Shavkat Mirziyoevning Prezidentining 2017 yil 13 apreldagi "Tashqi savdo sohasida tartibga solish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida" gi PF-5012-sonli farmoni asosida O’zbekiston Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi vazirlikka aylantirildi O’zbekiston tashqi savdosi uchun.Ushbu farmon «tashqi savdo aloqalarini yaxshilash maqsadida qabul qilingansamaradorlik, tashqi savdoni erkinlashtirish, eksportni kuchaytirish, raqobatbardosh mahalliy mahsulotlarni ekspatratizatsiya tizimini yanada takomillashtirish va mahalliy ishlab chiqaruvchi kompaniyalar va ularning xorijiy sheriklari o’rtasida uzoq muddatli barqaror tijorat aloqalarini o’rnatish. O’zbekiston mamlakat tashqi savdo siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun mas’ul deb hisoblanadi va tashqi savdo faoliyatini tartibga solish bo’yicha davlat organlarining ishlarini muvofiqlashtiradi.

Xulosa qilib shuni bemalol ayta olamizki O’zbekistonda proteksionizm siyosati asosiy o’rnida turadi biz har doim malakat ichki savdo subyektlarini xalqaro raqobatdan ximoya qilib kelganmiz balki shu sababli ham bizda maxsulotlar qimmat va chet elga nisbatan sifat tamoyillariga javob bera olmasligi mumkin. Masalaning ikkinchi tomoni shundan iboratki bizda monopol subyektlarning o’rni mustahkam o’rin egalab kelmoqda.