O’zbekistonda davlat mustaqilligining qo’lga kiritilishi. Demokratik xuquqiy davlat va fuqarolik

partiyasidan 10, hokimiyat vakillik organlaridan 111 va saylovchilar tashabbus 
guruhlaridan 16 nafar vakil deputat etib saylandi.
O’zbekiston Respublikasi bir palatali parlamentining 2000-2004-yillarda 
bo’lib o’tgan 16 sessiyasida 101 ta qonun, 300 dan ortiq qaror qabul qilindi, 55 ta 

---

xalqaro shartnoma va bitimlar ratifikatsiya qilindi. O’zbekiston Respublikasining 
329 ta qonun xujjatiga 1357 ta o’zgartirish va qo’shimchalar kiritildi.
Bir palatali O’zbekiston Respublikasi parlamenti-Oliy Majlisi 1995-
2004yillarda o’z faoliyatini quyidagi yo’nalishlarda samarali olib bordi:
 O’zbekistonda 
o’tkazilayotgan 
islohotlarning 
huquqiy 
bazasini 
mustahkamlovchi qonunlar yaratish;
 qabul qilingan qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish;
 parlamentlararo aloqalarni rivojlantirish va mustahkamlash;
 shaxsning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini himoya qilish;
 amaldagi qonun hujjatlarimiz monitoringini xalqaro huquq normalarini 
o’rgangan holda olib borish;
 joylardagi hokimiyat vakillik organlariga amaliy yordam ko’rsatish.
Muxtasar qilib aytganda, 1995-2004-yillarda O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi bir palatali parlament sifatida xalq fikrini e’tiborga olish, ochiqlik va 
oshkorolik tamoyillari asosida faoliyat yuritdi. Parlamentchilikda demokratik 
asoslar yaratildi. Bir palatali Oliy Majlis milliy parlamentarizm rivojlanish tarixida 
munosib o’rinni egalladi.
Ikki palatali parlamentning shakillantirilishi. Prezident Islom Karimov
2000-yil 25-may kuni ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining ikkinchi sessiyasida doimiy asosda ishlaydigan ikki palatali parlament 
tizimiga o’tishni taklif qildi. Darhaqiqat, mustaqillikning o’tgan 10-yili davomida 
parlamentchilikda demokratik asoslar shakllantirildi, endi bir palatali parlamentdan 
ikki palatali parlamentga o’tish uchun zarur shart-sharoitlar yaratgan edi.
2001-yil 6-7-dekabr kunlari bo’lib o’tgan Oliy Majlisning ettinchi sessiyasida 
ikki palatali parlament tuzish masalasi muhokama qilindi va parlamentni ikki 
palatali qilib tuzish zarur, degan xulosaga kelindi. 2002-yil 27-yanvar kuni «Siz 
kelgusi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi parlamentini ikki palatali qilib 
saylanishiga rozimisiz?» degan masalada referendum bo’lib o’tdi. Referendumda 
qatnashganlarning 93,65 foizi rozi ekanligini bildirib ovoz berdilar.

---

2002-yil 4-5-aprel kunlari bo’lib o’tgan Oliy Majlisning sakkizinchi 
sessiyasida «Referendum yakunlari va davlat hokimiyati tashkil etishning asosiy 
printsiplari to’g’risida» Konstitutsiyaviy qonun qabul qilindi. Mazkur qonunda 
respublika parlamentining nomi Oliy Majlis deyiladi, u ikki palatali-quyi va yuqori 
palatalardan iborat etib tashkil etiladi,deb belgilab qo’yildi. Quyi palataQonunchilik 
palatasi, yuqori palata-Senat deb ataladi, ularning vakolat muddati 5yil deb 
belgilangan. Ikki palatali parlament tuzishning huquqiy asoslarini belgilab beruvchi 
yangi qonun loyihalarini tayyorlsh ishiga kirishildi.
2002-yil dekabrda bo’lib o’tgan ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi 
Oliy Majlisining o’ninchi sessiyasida «O’zbekiston Respublikasining Qonunchilik 
palatasi to’g’risida», «O’zbekiston Respublikasining Senati to’g’risida» 
Konstitutsiyaviy qonunlar qabul qilindi. Qonunchilik palatasi 120 nafar deputatdan, 
Senat 100 nafar senatordan iborat etib shakllantiriladi. Bu o’zgarishlar 2003-yil 
aprelda O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga kiritilgan o’zgartirishlarda 
ham o’z ifodasini topdi. 2003-yil 29-avgustda «O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisiga saylovlar to’g’risida»gi Qonunga o’zgartirish va 
qo’shimchalar kiritib, mazkur qonun yangi tahrirda qabul qilindi. Shu tariqa ikki 
palatali professional parlamentni shakllantirishning konstitutsiyaviy-huquqiy 
asoslari yaratildi. 2004-yil dekabr-2005-yil yanvar oylarida mamlakatimizda ilk bor 
ikki palatali parlamentga saylovlar bo’lib o’tdi. Qonunchilik palatasiga 120 nafar 
deputat saylandi. Senatga respublikamizning har bir hududidan 6 nafardan, jami 84 
senator saylandi. Konstitutsiyamizning 77-moddasiga muvofiq, 16 nafar senator 
O’zbeksiton Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlandi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining 2005-yil 
27yanvar kuni bo’lib o’tgan birinchi majlisida deputatlar Oqsoqollar Kengashi 
tavsiyasiga ko’ra yashirin ovoz berish yo’li bilan Qonunchilik palatasi Spikeri 
lavozimiga Erkin Halilov sayladilar. Shuningdek, 2 nafar deputat Spiker o’rinbosari 
etib saylandi, qo’mita rahbarlari tasdiqlandi, siyosiy partiyalar fraktsiyalari tashkil 
etildi va ro’yxatga olindi.

---

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining 2005-yil 27-yanvar kuni 
bo’lib o’tgan birinchi majlisida Prezident taqdimiga muvofiq Senat a’zolari 
tomonidan yashirin ovoz berish yo’li bilan Murod sharifxo’jayev Senat raisi etib 
saylandi. Shuningdek 2 nafar senator Rais o’rinbosarlari etib saylandi, Senat 
qo’mitalari tashkil etilib, ularning raislari ham saylandilar.
Muxtasar qilib aytganda, 2005-yil 27-yanvar kuni ikki palatali parlamenti 
shakllantirish ishlariga yakun yasaldi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 
Qonunchilik palatasi va Senati tashkil etildi va o’z faoliyatini boshladi.