O`zbеkistоnrеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi islоm kаrimоv nоmidаgi toshkеnt dаvlаt tехnikа unеvirsitеti tеrmiz filаli

Йўл тўсиқларининг таснифи
Амалга ошириш принтсипига кўра, қурол-яроғнинг уч тури мавжуд: қаттиқ, ярим қаттиқ, мослашувчан. Катта тўсиқлар темир-бетон нурли, бетон ва тош парапетлардан тайёрланган бўлиб, улар орқа чизиқларга ёки ажратувчи ипга ўрнатилади. Ярим қаттиқ тўсиқлар турли шакллардаги металл профиллардан ясалган. Бу ўз йўлидаги деформатсиялар туфайли ҳайдовчилар машинасининг кинетик энергиясини силлиқ равишда совутишга қодир бўлган ва юқори кучга эга бўлган йўлнинг энг самарали туридир. Мослашувчан бўлиши учун турли хил дизайнлаштирилган кабел тўсиқлари мавжуд.
Йўл тўсиқлари фойдаланиш шартларига кўра икки гуруҳга бўлинади. Биринчи гуруҳнинг тўсиқлари мажбурий автомобилнинг йўлнинг хавфли қисмларида, кўприклар, йўл ўтказгичлар, шунингдек, тўқнашувлар ва йўллардаги тўқнашувлардан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган тўсиқни тузилмалар (баландлиги камида 0,75 м) ва парапетлар (баландлиги 0,6 м дан кам бўлмаган) катта тўсиқларга ва тузилмаларга яқинлашиб келаётган транспорт воситалари ва ҳужумларга қарши курашиш.
Иккинчи гуруҳнинг тўсиқларига тармоқлар, панжара ва бошқалар киради. (0,8-1,5 м баландлиги), пиёдаларнинг ҳаракатланишини тартибга солиб, чорвачилик йўлларига киришга йўл қўймаслик учун мўлжалланган.
Панжарани ўрнатиш ва уларни ишлатиш қоидалари СНиП 2.05.02 [2] ва ГОСТ 23457 [3] да тартибга солинади.
Амалдаги асосий материалларнинг турлари бўйича йўл тўсиқларни уч гуруҳга бўлинади: бетон, металл ва пластмасса. Сунъий конструктсияларда ишлатиладиган йўл тўсиқлари "автомагистраллар кўприкларида фехтавоние қурилмаларидан фойдаланиш бўйича тавсиялар" да келтирилган [58].
ГОСТ 26804 [57] да йўл металл тўсиқни тўсиқларига қўйиладиган талаблар тартибга солинади.
ГОСТ 26804 [57] га биноан, металл йўллардаги йўл тўсиқлари учун гуруҳларга бўлинади:
- 11ДО - бир томонлама йўл;
- 11Д - икки томонлама йўллар;
- 11МО - бир томонлама кўприк;
- 11МД - икки томонлама кўприк;
Ўз навбатида, 11ДД ва 11ДД гуруҳларининг тўсиқлари қуйидаги бўлимлардан иборат:
- 11ДО-Н, 11ДД-Н - бошланғич бўлимлари;
- 11ДО-С, 11ДД-С - майдончада ишлайдиган С, м;
- 11ДД-СП - оралиқ С, м;
- 11ДО-К - якуний бўлим.
11ДО-Ҳ бўлимининг чегаралари доирасида қоралаш йўлнинг йўл четига (чизиқ тизмасининг тизмасининг тизмасига) йўналтирилади.
Гуруҳлари 11МО ва 11МД фақат 11МО-С ва 11МД-С ишчи қисмларидан иборат. Заминга 11МО-СC тўсиқлари ўрнатилган.
Йўлда таъмирлаш ишларини бажаришда транспорт воситаларининг оқимини ва иш жойларини қайта йўналтириш учун кўчма пластмассалардан сув ўтказадиган тўсиқлар, одатда, совуққа чидамли полиетилендан қизил ёки оқ рангда ишлатилади. Алоҳида блоклар улар орасидаги алоқа элементларига эга. Ўрнатишдан сўнг, тўсиқлар сувни тўлдирувчи бўйин 1/3 дан тўкади. Қиш мавсумида, махсус иш шароитларида музлатиш имкониятини истисно қилувчи шўрваларни ишлатиш тавсия этилади. Сувни тўлдиришда сувни тўкиб ташланганда.
СБ-5 ва СБ-6 сектсиялари учун (11ДО-Н бўлимига мўлжалланган) нурланиш профилининг баландлигини 60 мм га камайтиришга рухсат берилади. СБ-6 ва СБ-6 сектсиялари эгриғи 16000 мм бўлиши керак.
Бўлимларнинг максимал рухсат этиладиган жойлашуви 10 мм дан ошмаслиги керак, бу участкаларни бир-бирига улаш учун мўлжалланган бўлакларнинг бўлаклари тешикларининг ўлчамларини аниқлашда ҳисобга олиниши керак.
Йўлларнинг кўприклари ва кўприк ўтиш жойларининг ҳаракатлантирувчи бўғинлари жойларида чуқур бўлакларини улаш учун қурилмага алоҳида эътибор қаратиш лозим. Чуқурликдаги бўлакларнинг уланиши, кенгайтирувчи бирикма ичидаги ҳаракат миқдори бўйича жуфтлаш бўлакларининг эркин ҳаракатланишини таъминлайди.
Датчиклар СД-1, СД-2, СД-3 ва гачаси оралиқни ГОСТ 8282 бўйича [61] ГОСТ 8240 [60] ёки C шаклидаги кависли профил 120Х55Х18Х5 мм га мувофиқ канал ёрдамида амалга оширилиши керак (СД-1 ва СД-2 учун ).
Кўприк тўсиқлари учун тўсиқлар ГОСТ 8239 бўйича БВ 12 рақамидан амалга оширилади
26804-сонли [33] йўл шкафи элементларини коррозиясидан ҳимоя қилиш учун пўлатдан ясалгичлар, конструктсиялар, струтслар, диагонал чизиқлар, кўприк тўсиқлари, рафтлар, консолларнинг деворлари, шунингдек пайвандланган бўғинлар ишлаб чиқариш учун пўлат учун талаблар қўйилади.
МИ6Х45 cиваталари ярим доира бошли ва ГОСТ 7802 бўйича [66] квадрат бошча билан бирлаштирилади. Қаттиқ консолларни раф билан улаш учун М10Х30 мурватини ишлатиш керак, ГОСТ 7798 бўйича [67] куч синфи 5.8, паст калит оҳак боши 14 билан қўлланилиши керак. Бошқа мурватларни ишлатишга йўл қўйилмайди. Кўприкли тўсиқларни ўрнатиш учун ГОСТ 7798 бўйича М20Х70 мурватини қўллаш зарур [67].
Қишқизма деталларининг ўлчамлари бўйича максимал кескинликлар ГОСТ 25347 [68] га мувофиқ ± 1-ИТ15 / 2 бўлиши керак, ва СБ-1-СБ-4 нурларининг бўлинмасининг максимал узунлиги 1000 мм дан 3 мм гача бўлган текисликдан ажратилиши мумкин.
Ҳар бир бренднинг фехтавонлиги ишлаб чиқарувчи томонидан тўлиқ таъминланиши керак. Қўрқоқчалар мажмуаси барча элементларни, шунингдек, соқчиларни ва паспорт қоралашни ўз ичига олиши керак. 11 дан 11ДД гача бўлган гуруҳлар гуруҳлари ўз бўлимлари тўпламларидан иборат бўлиши керак.
Дунё амалиётида тўсиқли металл тўсиқлар ишлаб чиқариш ва корозён муҳофазаси ДИН стандартлари талабларига мувофиқ (ДИН 1706, ДИН 50 975) иссиқ далдıрма галванизли пўлатдан қопламали қалинлиги: 80 микрон, шкаласи - 140 микрон, ўлчаш элементлари - 60 микрон учун.
Агрессив бўлмаган шароитда иссиқ галванизли тузилмалар бўёқ ва лак бўёқ материаллари билан қўшимча чоксиз ҳолда ишлайди. Иш пайтида, парда вақти-вақти билан механик воситалар билан ифлосланган ва ювилади. Иссиқ сувли галванизли қопламалар таъмирланмайди: зарар ва коррозия ҳолатларида девор алмаштирилади.
Панжаралар заиф ва ўрта даражада тажовузкор муҳитда қўлланилганда галванизли юзага қоплама бўёқ қатлами қўлланилади. Боялар билан қўшимча ҳимояланишга бўлган эҳтиёж, иссиқ қопланган галванизли қопламанинг тезкор оксидланишига, агротус компонентларнинг мавжудлигида, оқ рангли коррозияли маҳсулотларнинг шаклланишига олиб келади, бу эса декоратив хусусиятларнинг йўқолишига олиб келади. Галванизли сиртдаги эмал қопламини қўллаш махсус сиртни тайёрлашни талаб қилади, қоида сифатида: ёғсизлантириш ва шағалдаш). Агар керак бўлса, бу тўсиқларда бўёқ қайта тикланади.
Европа мамлакатларида, ҳимоя тузилмалар яроқлилиги таъсири бўйича синов орқали синовдан ўтказилади. Тузилмаларга қўйиладиган талаблар эН 1317 ё`ловчиларни бартараф этиш тизимида кўрсатилган. Ҳар бир ҳимоя тизими учун унинг самарадорлиги стандартларнинг талабларига мувофиқ тасдиқланиши керак.
Синов жараёнида аниқланган тизимларнинг самарадорлиги босқичларга ажратилади. Асосий характеристикаси - тизимнинг ўлчаш қуввати - унга таъсир қиладиган автомобил турига (автомобил, автобус ёки юк машинаси) ва таъсир кучига қараб олтита босқичда бўлинади.

Сигнал йўл белгиларини ишлаб чиқариш учун материаллар

Ёғоч сигналли постларни ишлаб чиқариш учун игнабаргли материаллардан фойдаланиш керак. Бошқа ёғоч турларидан ўрмондан, уларнинг ўсиши жойлари бўйлаб сигнал беришни амалга оширишга рухсат этилади ва бüкме пайтида парчаланишга ва бузилмасликка қаршилик қистирувчилар учун мос кўрсаткичлардан паст бўлмаслиги шарт.

Композит сигналли устунлар пластиклардан ясалган.
Шакл 8.13: Композит сигнал барларнинг шакли ва ҳажми.
1 - пост танаси; 2 - ушлаб турадиган қисми; 3 - Ер юзаси

Сигнал постлари йўлга ўрнатилганидан кейин вертикал ҳолатда барқарор туриши керак, ва автомобилнинг тўқнашуви натижасида тананинг қўллаб-қувватланадиган қисмдан йўқолиши, бüкüлмеси ёки ажратилиши ва тезда уни алмаштириш имконияти бўлиши керак. Сигнал постлари ушлаб туриш ролини ўйнайди ва транспорт воситасига жиддий зарар етказмаслиги ва иштирокчиларга улар билан тўқнашувда шикаст этказмаслиги керак. Шу сабабли, зарарли таъсир ўтказадиган ичи бўш тузилмалар афзалроқдир.

Темир-бетон ёки асбест-сементли қувурлардан ишлаб чиқарилган сигнализатсия постлари, улар билан тўқнашув оқибатларининг оғирлигини камайтириш учун