O'zbekjston respublikasi oliy va 0 ’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

>E'
} < d - ^ E r"
l 
K dEj
l 
+ (r-3)jr 
. 
* -
kT(r + 2}
^ ( n )
ni yozamiz. Bundan 
F..,(n)
(r + 2).
( i z ^ A iTFrtM
F M ^
f ^
k T F M
Kuchli aynigan elektron gaz uchun ushbu ifoda oldingi masaladagi ifoda bilan
bir xil bo'ladi, agar F / 
bo'yicha qatorga yoyib, 1-tartibli tuzatma bilan 
/
chegaralansa.
4.85. Elektronlar harakatchanligi 
akustik tebranishlarda sochilishi bilan 
aniqlanganiigi uchun, 
a
» 1 va lf  » 0,12 sm deb olib
i9 • /
aF * -t: 
«10 mVlK ni aniqlaymiz.
A
4.86. Harakatchanlikka akustik tebranishlarda sochilishning nisbiy ulushini 
tavsiliaydigan a ning kattaligini baholaymiz:
a »- 
* 2 10",
(lf )p « (lf )liub deb olib, termo EYuK "fonon" tashkil etuvchisi uchun,
89
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(a c)ha _ 
; Aa _ tg-3 
;
0-^i );,-r 
^
Shunday qilib, n-turii indiy antimonidida fononlar hisobiga elektronlar 
ko'payishi germaniydagiga nisbatan ancha kichik. Oidingi masaladan topilgan
(«t/)c„ qiyniatidan foydaianib, 20K dagi 
« IO
mk
V /K  ni olamiz.
4.87. Zaryad tashuvchilar dispersiyasining kvadratik qonuni uchun 
(6.3v), 
(6.3g) lardan kuchii magnit maydoni uchun 
t
,,
bo'lganda:
Q

< I >
H-£ h'w
-kT
2
'
k m
(6.2b),
( < ? 2 » ( ? l )
Bunday kelib chiqadiki, termo EYuK
«(“ )= *
e
2 /rK('? )
+ 17
<» x - 1 maydon sohasida « magnit maydonga va sochilish meqamzmiga bog' liq 
emas. Oxirgi hoiat kuchii maydonda termo EYuK ni zaryad tashuvchilar 
effektiv massasini aniqlash usuli bilan topishni qulaylashtiradi: aynimagan gaz
uchun a(«>)=— ^ + 7 j -
+ 7 |
Ushbu formuladan jj ~ 3 ni topamiz: shunday qilib, kovakli gazni aynimagan 
deb olish yaxshi tasdiqlanadi. Kovaklar konsentratsyasini bilgan holda kovaklar 
effektiv soni
Nt =p e" = U 81019jm"3, bundan mp = 0,6mo
4.88. Kvadratik dispersiya qonuniga bo'ysunuvchi aynimagan yarimc'tkazgich 
uchun:
“ = «(//)!«-. =~~l(r + 2)-»?], a(<«) = a (H }„ ^  = - ^ | - i / j
vademak, Aa(°o) = a (« j)-a = - —f — - r
e (2
Bundan, xususan shu narsa kelib chiqdiki, r = ^
da, Aa(®) nolga aylanadi.
Ya'ni, shu holatdagi sochilish optik tebranishlarda sodir bo'ladi va temperatura 
Debay temperaturasidan past boMadi.
4.89. 
Kuchii magnit maydon holida ( § » 1 ) , ko'chish energiyasi sochiiish 
mexanizmiga bog'liq emas va elektron gazining kuchli aynigan holi uchun u 
quyidagiga teng:
90
www.ziyouz.com kutubxonasi

---