Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

NC funktsional tu`ymeleri

NC programmasinda F1-F10 funktsional tu`ymeleri paydalaniladi.

Funktsional tu`ymelerinin` atqaratug`in xizmetleri to`mendegilerden ibarat:

F1-Help (Pomosh`). NC menen islew barisinda tu`ymeler waziypasi ha`m basqada

ma¬liwmatlar haqqinda mag`liwmat beredi.

F2-Menu (Vizov). Paydalaniwshi diziminde ko`rsetilgen komandalar jumisin

ta`miyinleydi.

F3-View (Prosmotr). Fayl tekstin ekrang`a shig`aradi.

F4-Edit (Redaktirovanie). Fayldi redaktorlaw mu`mkinshiligin beredi.

F5-Copy (Kopirovanie). Fayldin` nusqasin ko`shiredi. Ekran ortasinda fayl nusqasin

qaysi jerge ko`shiriw kerekligi haqqinda soraw payda boladi. Katolog ati ko`rsetilmese,

fayl nusqasi ekinshi paneldegi aktiv katalogqa ko`shiriledi. Katalog atin o`zgertiw kerek

---

43

bolsa, katalog qayta kirgiziledi ha`m Enter tu`ymesi basiladi. Komanda Esc tu`ymesin

basiw arqali biykar etiledi.

F6-Renmov (Perenos). Faylg`a taza at beredi yamasa basqa katalogqa ko`shiredi. Fayl

taza ati yamasa katalog ati kirgiziledi. Komandani biykarlaw Esc tu`ymesin basiw arqali

boladi.

F7-MkDir (Sozdanie kataloga). Katalog jaratiw ushin qollanadi.

F8-Delete (Udalenie). Fayl yamasa katalogti o`shiredi.

F9-PullDn (Menyu). NC menyulerin ekrang`a shig`aradi.

F10-Quit (Vixod). NC den shig`iwdi ta`miyinleydi.

Bul funktsional` tu`ymeler o`zinin` al`ternaiv komandalarinada iye bolip, olar Ctrl

yamasa Alt tu`ymesin basip turg`anda funktsional tu`ymeler qatarinda ko`rinedi. Sonin`

menen birge bul funktsional` tu`ymeler buyrig`i menyudin` fayl punkti buyriqlari menen

birdey boladi.

NC programmasi menyuleri F9 tu`ymesin basqanda ekranda payda boladi ha`m olar

to`mende atamalarda boladi:

 Left Files   Commands Disk Right   levaya fayli komandi Disk pravaya

sheptegi fayllar komandalar Disk on`da¬i

Bul ko`rsetilgen menyulerdin` Left ha`m Right tu`rleri shep ha`m on` ta`reptegi

panellerde mag`liwmat shig`ariw rejimlerin ornatadi. Rejimlerdi ornatiw yamasa biykar

etiw ushin, oni jiljiw tu`ymeleri (®, ¬, -, u`) arqali saylap alinip Enter basiladi. Bul

menyu-ler birdey komandalarg`a iye bolip, olar to`mendegilerden ibarat:

Brief (kratkiy) - panelde fayllar haqqinda qisqa mag`liwmat payda boladi;

Full (polniy) - panelde fayllar haqqinda toliq mag`liwmat shig`adi (fayl ati, tutatu¬in

ko`lemi, jaratiliw waqti);

Info (informatsiya) - panelde basqa paneldegi katalog ha`m disk haqqinda mag`liwmat

shig`adi;

Tree (derevo) - panelde disktegi kataloglar shaqasi payda boladi;

Quick View (bistriy prosmotr) - panelde basqa panelde ko`rsetilgen fayl teksti payda

boladi;

Compressed File (ar-xivnie fayli) - panelde arxiv fayldin` dizimi shig`ariladi;

Link (svyaz`) - komp`yuterlerdi baylanistiriw rejimi ornatiladi yamasa biykar etiledi;

On/Off (vkl/vikl) - panel ekrang`a shig`ariladi yamasa shig`arilmaydi;

Name (imya) - fayllardin` alfavit boyinsha ta`rtiplesken dizimi shig`adi;

Extension (rasshirenie) - panelde faylar ken`eytkishleri boyinsha ta`rtiplestiriledi;

Time (vremya) - panelde fayllar jaziliw waqti boyinsha ta`rtiplestiriledi;

Size (razmer) - panelde fayllar ko`lemi boyinsha ta`rtiplestiriledi;

Unsorted (bez sortirovki) - panelde fayllar jaziliw ta`rtibinde shig`adi;

Re-Read (perechitat`) - katalog dizimin qayta oqiydi;

Filter (fil`tr) - panelde fayllardin` bir u`lesi shi¬ariladi;

Drive (diskovod) - basqa diskke o`tkiziledi.

Su`wrette ko`rsetilip turg`anday buyriqlar qaptalinda sa`ykes tu`ymeler ko`rsetilgen.

Bul sol tu`ymeni klaviaturadan basiw arqali usi buyriqti orinlawg`a bolatig`inin an`latadi.

Menyudin` Files punkti

Fayllar u`stinde tu`rli a`meller orinlaw mu`mkinshiligin beredi. Bul a`mellerdin`

ko`pshiligi funktsional tu`ymelerge biriktirilgen. Bunda:

Help (Pomosh`) - NC programmasi haqqinda qisqasha ko`rsetpe ler aliw;

User menu (Menyu pol`zovatelya) - paydalaniwshi komandalar menyusin shig`ariw;

View (Prosmotr) - fayl tekstin ekrang`a shig`ariw;

---

44

Edit (Redaktirovanie) - fayl tekstin redaktorlew;

Copy (Kopirovanie) - fayl yamasa fayllar toparinan nusqa ko`shiriw;

Renmow (Perenos) - fayl yamasa katalog atin o`zgertiw, fayldi basqa katalogqa

ko`shiriw;

Mkdir (Sozdanie kataloga) - katalog jaratiw;

Delete (Udalenie) - fayl, fayllar toparin yamasa katalogti o`shiriw;

File Altributes (Atributi faylov) - fayl atributlarin ornatiw;

Select Gpoup (Videlit` gruppu) - fayllar toparin ajiratiw;

Send Files (Otpravit` fayli) - elektron pochta arqali fayl ha`m fayllar toparin basqa

komp`yuterlerge jiberedi;

Unselect Gpoup (Snyat` videlenie) - fayllar toparin ajiratiw-di biykar qiladi;

Quit (Vixod) - NC programmasinan shi¬iwdi ta`miyinleydi.

Menyudin` Commands punkti

NC din` to`mendegi komandalarin orinlaydi:

NCD Tree (Derevo katalogov) - Ekranda kataloglar shaqasin payda etedi;

Find file (Poisk faylov) - Diskten fayldi izleydi;

History (Istoriya) - MS DOS komanda qatarinda kirgizilgen komandalar dizimin

beredi;

EGA lines (Stroki EGA) - Ekranda¬i qatarlar sani 25 ten 43 ke o`tkeredi ha`m

kerisinshe;

Sistem information (Sistemniy informatsiya) - Komp`yuter ha`m operativ yad

haqqinda ma¬liwmat beredi;

Swap panels (Pomenyat` paneli) - paneller ornin almaslaydi;

Panals On/Off (Vkl/vikl paneli) - panellerdi o`shirip jag`adi;

Compare directories (Sravnit` katalogi) - Panellerdegi kataloglardi salistirip,

ayirmashilig`in ko`rsetedi. Parqli fayllar ajiratiladi.

Terminal Emulation - Modem arqali ma¬liwmat almasiwdi ta`miyinlewshi

programmani iske qosadi.

Menu file edit (Redaktirovanie fayla menyu) - Paydalaniwshi menyusin redaktorleydi.

Extension file edit (Redaktirovanie fayla rasshireniy) - NC. exe faylin redaktorleydi.

Configuration (konfiguratsiya) - NC konfiguratsiyasi kirgiziledi;