Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

«Pravka» menyuinin` «Kopirovat`» buyrig`i tan`lanadi (yamasa «Standartnaya»

panelinin` kopkasi  basiladi)

Nusqa ko`shiriliwi kerek bolg`an

kletka (kletkalar jiyindisi) klaviatura

yamasa tishqansha ja`rdeminde tan`lanadi (belgilenedi);

«Pravka menyuinin` «Vstavit`» buyrig`i tan`lanadi (yamasa «Standartnaya»

panelinin` tu`ymesi basiladi);

Nusqa aliw na`tiyjesinde formula ko`rsetilgen

kletkalarg`ada qosadi ha`m

tiyisli o`zgerisler (ma`selen, vedomostta ha`r bir kisi is haqisina sa`ykes) programma

tamaninan orinlanadi.

Nusqa aliw operatsiyasin tekstli kletkalarg`a qollansa, formulali kletkalardan parqli

ra`wishte tek sol teksttin` nusqasi payda boladi.

Programmanin` menyu buyriqlari yamasa u`skeneleri ja`rdeminde qa`legen kletka,

bag`ana, qatar yamasa pu`tin tablitsadag`i mag`liwmatlardin` formatin (pu`tin, bo`lshek,

haqiyqiy, eksponentsial sanlar; pul, payiz ko`rinislerinde – «Chislo» bo`limi; tegislew

usillari – «Viravnivanie» bo`limi, shrift tu`ri, ko`lemi, ren`i, jag`dayi – «Shrift» bo`limi,

kletkalardi oraw parametrleri – «Ramka» bo`limi, kletkadag`i fon tu`ri – «Vid» bo`limi,

kletkalardi qorg`aw, formulalardi jasiriw parametrleri – «Zashita» bo`limi) tan`law

mu`mkin.

Bunin` ushin kerekli element (kletka, bag`ana, qatar yamasa olardin` jiyindisi)

belgilenedi (tishqansha yamasa klaviatura ja`rdeminde), son` tishqanshanin` on`

ta`repindegi tu`ymesi basiladi ha`m usi jol menen dinamik menyu shaqiriladi.

Menyudan «Format yacheek...» buyrig`i tan`lanadi.

Ekranda usi ayna payda boladi:

Ko`rinip turg`aninday,

aynadag`i dialog bir neshe

bo`limlerden turadi. Bul

bo`limlerge o`tip, olardag`i

barliq sorawlarg`a juwap

beriw mu`mkin. Kerisinshe,

kletkanin` aqirg`i jag`dayi

(formati) saqlanip qaladi.

Ha`mme parametrler

tan`lang`annan son`, dialog

aynasinin` to`mengi

bo`limindegi «OK» tu`ymesi

basiladi.

Microsoft Excel

programmasinda elektron

tablitsanin` elementleri

(bag`anasi, qatari, kletkasi)

u`stindegi tiykarg`i operatsiyalar (olardi belgilew, jan`a bag`ana yamasa qatar qosiw,

artiqsha bag`ana yamasa qatardi o`shirip jiberiw, bag`ana yamasa qatarlar ornin

---

72

almastiriw, bag`ana yamasa qatar u`lkenligin tan`law h.t.b.) ko`binese tishqansha aqali

orinlang`anlig`i ushin, olardin` orinlaniwi ju`da` an`sat boladi.

Elktron tablitsalar, olardin` qa`siyetlerin studentlerge u`yretiwde zamanago`y

pedagogikaliq texnologiyalardan paydalaniwdin` a`hmiyeti ju`da` u`lken.

Bunin` ushin lektsiyanin` rejedegi ayirim bo`limlerin oqitiwshi ta`repinen qisqasha

tu`sindirilgennen son`, onin` qalg`an bo`limlerin studentlerge tu`sindiriw ha`mde

kemshiliklerdi oqitiwshi ta`repinen toliqtiriliwi ha`m usi arqali barliq studentlerdin`

sabaqqa toliq qatnasiwin ta`miynlew ha`m olardin` o`z betinshe pikirlesiwge erisiwi

mu`mkin.

Misali, usi lektsiyanin` reje boyinsha 2 bo`limin tolig`insha studentlerge ko`rsetiw

mu`mkin.

Sonin`day, Microsoft Excel redaktorinin` mu`mkinshilklerin tu`sindiriwde (4-

bo`lim), menyular, u`skeneler, paneller menen tansitiriwda «Microsoft Windows

programmasi»,