Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

Disk du`zilisi

Diskler bir yamasa birneshe magnitlik betlerge(tegislikke) iye

boladi ha`m olar disktin` ta`repleri dep atalip, olarg`a mag`liwmatlar jaziladi. Disketlerde

bunday ta`replerdin` birewi yamasa ekewi boladi, al qatti diskte bolsa ko`p boladi. Sebebi

qatti disk, magnitlik ta`repleri bar birneshe disklerdin` orayliq bir ko`sherge biriktirilgen

du`zilisinen ibarat bolip, olar EEMnin` tu`rine baylanisli ha`r qiyli sanda boladi. Disktin`

ha`rbir magnitlik ta`repi ushin disk ju`rgiziwshisinde (diskovodta) disk radiusi boyinsha

jiljip ju`retug`in jaziw-oqiw qurilmasi (golovka) boladi. Diskke ma¬liwmatti jaziw ha`m

oqiw ma¬liwmatti jaziw-oqiw qurilmasinin` fiksirlengen (belgilengen) jag`dayinda

orinlanadi. Sonliqtan ma¬liwmatlar disk ta`replerinin` betlerinde shen`berlik jallarda

jaziladi ha`m olardi jollar(dorojka) dep ataydi. Disk ko`sheri orayinan birdey qashiqliqta

jaylasqan jollar ko`pligine tsilindrler dep ataydi. Disketalar a`dette 40 yamasa 80

tsilindrlerge iye boladi. Al qatti disktegi tsilindrler sani min`nan asip ketedi.

Mag`liwmatlar disk jollarinin` ha`rbirine fiksirlengen(arnawli) uzinliqlardag`i bloklarda

(512 bayt) jazilip, olardi sektorlar yamasa fizikaliq jaziwlar dep ataladi. Ha`rbir qatti disk

bir yamasa birneshe logikaliq disklerge bo`liniwi mu`mkin. Onin` ushin qatti disktin`

baslang`ish sektori diskti bo`liw kestesine iye bolip, ol ayirim jag`daylarda bas

ju`klewshi jaziw dep ataladi.

Ha`rbir disketa yamasa logikaliq disk o`zinde to`mendegi mag`liwmatlardi

ko`rsetilgen ta`rtipte saqlaydi:

· disketanin` sistemali emesligin aniqlaytug`in DOS ju`klewshisinin` ju`klewshi

jaziwi;

· fayllardi jaylastiriw kestesi(G`AT-G`ail allocation Table);

· disktin` tu`bir katalogi;

· berilgenler oblasti.

Fayllar dikte berilgenler oblastinda jaylasadi. Fayllarg`a orin ajiratiw za`ru`rlik

jag`dayina qarap ju`rgiziledi. Diskten fayllarg`a orin klasterler tu`rinde ajiratiladi.

Ha`rbir klaster disktin` birneshe izbe-iz sektorlarinan ibarat boladi ha`m barliq klasterler

birdey o`lshemlerge iye boladi. Misali, 3, 5 duyumliq disketalarda klasterler bir sektordan

ibarat bolsa, al qatti disklerde birneshe sektorlardan (4 ha`m onnanda ko`p) ibarat boladi.

Solay etip ha`rbir fayl diskte klasterler izbe-izligin payda etedi. Fayldi o`shirgende onin`

mag`liwmatlari diskten o`ship ketpeydi. Biraq fayldin` klasterleri G`AT qa bos orinlar

esabinda jaylastiriladi. Bul bolsa o`shirilgen fayldi, egerde onin` u`stine basqa

ma¬liwmat jazilmag`an bolsa qaytadan tiklewge mu`mkinshilik jaratadi.