O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Asosiy sanalar

193. 
     yillar imperatorlik taxti uchun fuqarolar urushi bo’lib o’tdi.
     

193-235 yillar Severlar sulolasining asoschisi Septimiy

Severning hu kmronlik yillari.

235 yil imperator Aleksandr Severning vafoti. III asrning 70 yillari imperator Avrelian Rimga bo’ysunishdan bosh t o rtgan Galliya va Misrda Rim hokimiyatini qayta tikladi.

III asrning 60 yillari Galliyada dehqonlar qo’zg’oloni bo’lib o’tdi.

337 yil imperator Konstantinning vafoti.

476 yil g’arbiy Rim imperiyasining qulashi.

Mustaqil ish mavzulari

Germanlar va Rim imperiyasi

Atilla va g’arbiy Rim imperiyasi

Er. avv. VI-V asrlarda kolonat tizimi

Nasroniy dinini tarqalishi

Reyting savollari

1. 
   Severlar sulolasining asoschisi kim?
   

A)Avreliy Sever

B)Aleksandr Sever

S)Septimiy Sever

D)Konstantin

E)Diokletian

2. 
   Qaysi Rim imperatori o’zini “tinchlikni saqlovchi” deb e’lon qilgan?
   

1. 
   Avreliy Sever
   
2. 
   Avrelian
   

S) Septimiy Sever

4. 
   Konstantin
   
5. 
   Aleksandr Sever
   

3. 
   Bagaudlar harakati qaerda bo’lib o’tdi?
   

a)Rimda B)Misrda

S)Galliyada

D)Shimoliy Afrikada

E)Illiriyada

3. 
   Imperiyani boshqarishning yangi tizimi dominatni qaysi imperator shakllantirgan?
   

A)Kommod

B)Konstantin

S)Septimiy Sever

D)Avrelian

E)Diokletian

3. 
   “Dominat” atamasi qaysi tildan olingan va qanday ma’noni anglatadi?
   

A)lotin tilidan

“birinchilar ichida birinchi” ma’nosini

anglatadi

B)lotin tilidan “janob” ma’nosini anglatadi

S)etrusk tilidan “janob” ma’nosini anglatadi

D)yunon tilidan “ozod qo’yilgan qul” ma’nosini anglatadi

E)yunon tilidan “kichik

imperator” ma’nosini anglatadi

6. 
   Diokletiandan so’ng Rim imperiyasi taxtini kim egalladi?
   

A)Kommod

B)Mark Avreliy

S)Konstantin

D)Avrelian

E)Adrian

6. 
   “Avgust” unvonini olgan imperatorlar qaysi qatorda berilgan?
   

A)Konstantin,

Diokletian

B)Diokletian, Mark

Avreliy

S)Adrian, Kommod

D)Diokletian,

Maksimian

E)Maksimian,

Konstantin

6. 
   “Sezar” unvoni kimlarga berilgan? A)imperatorning yordamchio’rinbosarlariga
   

B)provinsiya noiblariga

S)Yuliy Sezarning

merosxo’rlariga D)imperatorlarga E)qo’shin qo’mondonlariga

6. 
   Konstantinopol
   

shahri qaysi Rim imperatori tomonidan qurilgan?

1. 
   Kommod
   
2. 
   Yulian
   

S) Diokletian

4. 
   Avreliy
   
5. 
   Konstantin
   

10. Konstantinopol qaysi yunon shahri o’rnida qurilgan?

S) Mediolan shahri

o’rnida

B) Kapuya shahri

o’rnida

S) Gerakleya shahri

o’rnida

4. 
   Vizantiy shahri
   

o’rnida

4. 
   Rim shahri o’rnida
   

11. Rim imperiyasini so’ngi marta qayta

birlashtirgan imperatorni ayting?

1. 
   Maksimian
   
2. 
   Avreliy
   

S) FeodosiyI

4. 
   Konstantin
   
5. 
   Diokletian
   

12. VI asrda Rim huquqini kodifikatsiya qilgan imperator kim?

1. 
   Konstantin
   
2. 
   Yustinian
   

S) Feodosiy

4. 
   Avreliy
   
5. 
   Diokletian
   

13. G’arbiy	Rim
imperiyasi	qachon

tugatildi?

1. 
   435 yilda
   
2. 
   476 yilda
   

S) 753 yilda

4. 
   471 yilda
   
5. 
   750 yilda
   

14. Kommod o’ldirilganidan so’ng turli guruhlar o’rtasidagi kurash qanday urushga olib keldi?

1. 
   fuqarolar urushiga
   
2. 
   qullar urushiga
   

S) amaldorlar urushiga

4. 
   hokimiyat uchun
   

kurashga

4. 
   provintsiyalar uchun urushga
   

15. Severlar sulolasining so’ngi imperatori kim?

1. 
   Iskandar
   
2. 
   Oktavian
   

S) Kommod

4. 
   Septimey
   
5. 
   to’g’ri javob yo’q 16. Alarix 401-yilda qayerga yurish qildi? S) Italiyaga
   

B) Ispaniyaga

S) Eronga

4. 
   Afinaga
   
5. 
   Sirakuzaga 17. Attila qachon vafot etdi? A) er. avv. 453-yilda
   

B) er. avv. 455-yilda

S) er. avv. 460-yilda

4. 
   er. avv. 470-yilda
   
5. 
   er. avv. 472-yilda
   

18. Er. avv. 180-yilda

Kommod otasining o’limidan keyin qayerga ketdi? A) Rimga

B) Afinaga

S) Ispaniyaga

4. 
   Eronga
   
5. 
   Afrikaga 19. Kimning o’limidan so’ng Rimni himoya qiladigan birorta sarkarda qolmadi?
   

1. 
   Sitilixon o’limidan keyin
   
2. 
   Geyzerix o’limidan keyin
   

S) Kommod o’limidan

keyin

4. 
   Trayan o’limidan
   

keyin

4. 
   Detsebal o’limidan keyin 20. Er. avv. 313-yilda Konstantin o’limidan keyin taxtga kim o’tirdi?
   

1. 
   Yulian
   
2. 
   Sitilixon
   

S) Mark Avreliy

4. 
   Kommod
   
5. 
   Adrian
   

Qadimgi Rim madaniyati

Din

Rimliklarning an’anaviy e’tiqodida totemizm, fetishism va animizmning qoldiqlari mavjud edi. Rim dinida urug’ va oila e’tiqodlari muhim o’rin tutar edi. Har bir uyda oila e’tiqodini markazi o’choq, bosh oilaning otasi kohin edi. Har bir kishida o’zining ruhi, homiysi bo’lib, erkaklarda geniy, ayollarda yunona edi. Rimliklarning e’tiqodiga ko’ra vafot etgan ajdodlar xudo-homiylar bo’lar edi.

Rimliklarda har biri qandaydir bir aniq funksiyani bajaradigan kichik xudolar juda ko’p edi. Misol uchun xudo Forkul uy eshigini qo’riqchisi, Liment ostonani, Kardia eshik zulfinlarini qo’riqchisi edi. Lekin asosiy e’tiqod qilinadigan qudratli xudolar alohida o’rin rutar edi. Ularni orasida eng birinchisi chaqmoq xudosi Yupiter bo’lib, uning ibodatxonasi Kapitoliyda Tarkviniy Mag’rur davrida qurilgan edi. Uning xotini Yunona nikoh va onalik hamda ayollar homiysi edi. Ularning qizi Minerva-hunar, san’at va urushlar ma’budasi; Vesta-fuqarolik jamoasi homiysi, uy o’chog’i ma’budasi; Mars-urush xudosi; Yanuso’tmish va kelajak, kirish va chiqish. boshlanish va tugallanish ikkiyuzlamachilik xudosi; Venera-sevgi va hosildorlik ma’budasi; Serera-ekinlar va hosil ma’budasi; Neptun-dengiz xudosi; Merkuriy-savdo va o’g’rilar homiysi; Vulqon-temirchilar xudosi; Plutonnarigi dunyo qorong’ulik xudosi; Baxus-vinochilik xudosi; Diana-oy va ovchilik xudosi; Silvana-o’rmon xudosi va boshqalar.

Rim e’tiqodiga o’z vaqtida etrusk va yunon e’tiqodi qarashlari ham o’z ta’sirini o’tkazdi. Yunona, Minerva, Vulqon. Etrusklardan hayvonlarning ichki a’zolariga qarab fol ochish o’zlashtirib olingan edi. Er. avv. III asrdan boshlab rimliklar o’z xudolarini yunon xudolari bilan: Yupiterni Zevs bilan, Yunonani Gera bilan, Minervani Afina bilan, Marsni Ares bilan Venerani Afrodita bilan, Sererani Demetra bilan, Merkuriyni Germes bilan, Bahusni Diones bilan tenglashtirgan edilar. Rim e’tiqodi diniy qonunqoidalariga rasman rioya qilish bilan cheklangan bo’lib, chuqur diniy his-tuyg’udan mutlaq mahrum edi. Kohinlar odamlar va xudolar o’rtasdidagi vositachi rolni o’ynar edilar. Er. avv. III-I asrlarda Italiyaga sharqdan Seraps, Isida, Mitra va boshqa diniy e’tiqodlar kirib keldi.

Davlat hokimiyati diniy e’tiqodga katta e’tibor berar edi. Kohinlar davlat xizmatchilari hisoblanib, lekin hech qachon qadimgi sharqdagidek alohida toifaga birlashmagan edilar. Rimda bir qancha kohinlik kollegiyalari mavjud edi. Kohinlar elitasiga oliy pontifik (barcha ilohiy va insoniy ishlar sudyasi), pontifiklar kollegiyasini bevosita rahbari va uch bosh flamin (ular Yupiter, Mars va Kvelin e’tiqodlarini boshqarar edilar)dan iborat edi. Pontifiklar dastlab 6 ta bo’lib Tsezar davrida 16 taga yetdi, ular diniy marosimlarni qat’iy bajarilishini nazorat qilar edilar. Oliy pontifik taqvim tuzilib, diniy bayramlarni o’tkarilishiga mas’ul edi. Unga 15 flamin bo’ysunib, flaminlar alohida xudolarga qurbonlik keltirar edilar. Avgurlar fol ochish bilan shug’ullanar edilar.

Rim diniy kalendarida 70 ga yaqin bayramlar mavjud edi. Bu bayramlar, mo’l-ko’l qurbonlik keltirish, marosimlar, quvnoq bazmlar bilan tantanali o’tkazilar edi. Respublikaning oxirida bayramlar bir yilda 115 kunni tashkil qilar edi.