Oziq ovqat xavfsizligi

TEXNOLOGIK JARAYON HAQIDA MA’LUMOT

Dunyo miqyosida hozirgi payi-.I.i bir yilda 500 min tonna po‘lat va 20 min l liar xil raitgli meialkT olinadi, xomashyodan metall olish asosan piromclallurgi\a juavonJari yoki yoqilg‘i sarfla- nadigan mctallurgik pcclilarda amalea oshiriladi. /am onaviy melalhirgik pech - yirik mexani/.atsiyalangan va avtomatlash- tirilyan agrégat bo'lib, ularning o'khamlari ishlab chiqarish untimdurligiga qarab, u/.unligiga 250m, cniga 15m va balandligi 30m ni lasliMl qiladi. Bu pcchhirda bir sulka davomida pech bir necha yu/.dan minglab lonnagacha dastlabki xomashyo qayla i^.hlanadi va yuzlab tonna yoijüg’i yoki minglab kVt elcktr energivasi sarflanadi. Peehlarning normal ishlashi uchun katta hajmli oinborlar, shixta tayyoriavbi’.an joylar, transpoit xo‘jaligi, ga/ l.iriuoqlari, kichik elekiro.Mansiyalar va boshqa kerakli qurilmalarni jiho/lash lozimdir. IVchning qurilish narxi yuzlab million so'mlarni tashki! qiladi.Pcchnmg ichki islilnydigan sir;! o'tga chidamli (ogncupor) g'ishtlardan teriladi, ular 2000‘’C haroraiga chidamli boMadi.Mctallurgik pechni faqat yoqilg'i yonadigan daslgoh dcb tushunish mutlaqo noto*g‘ridir. Zamonaviy pcch-mukammal fizik- kimyoviy jarayonlar boradigan aercgat bo‘lib, unda issiqlik texnikasi jaravonlari bilan bir pavUia boshqa jarayonlar ham oqib o'tadi. ya'ni voqilg'ining yonishi, vîektr quvvatining issiqlik o'z- garishi, malcriallarning Jï/.ik-kim;\>viy o'zgarishlari, qatliq, suyuq v aga/ la/alarini harakatlanish: v ’ hor.hqalar./amonaviv pechlarning islilasiiini quyidagi bir-biriga chambarchas bogMangan va bir bit ician kclib chiqadigan jarayonlar tashkil cladi, bularga qu>idagikn kiradi:1. Yoqilg'ining yonishi yoki elcktr quvvatining issiqlikka aylanishi cnergetik jarayoni.?.. Xomashyo va niahsuloUarnimz fizik-kimyoviy o'zgarishlari tcxnologik jarayoni.

3. Issiqlik ahnashuv sirtqi va ieliki. gaz. critma va qattiq fazalai o ’rtasida issiqlik almashuv jar;>yoni.4. liritma va gazning haraknllanishi gidroaeromexanik jarayoni.5. Qattiq moddaning harakatla'iishi mcxanik jarayoni.Bundan ko'rinib turibdiki /.antona\iy pechning ishlashi judamurakkab jarayonlardan tashki! lopgan boulib, har bir jarayon o ‘zining qonuniga asoslanib o'tadi. Shumng uchun metallurgik issiqlik texnikasini o'zlashtiiishda fundamental faniat: fizik- kimyoviy, mutaxassislik faniari, matematika. fi/.ika metallurgiya jarayonlari asoslari. texnologik fanlnr va boshqa fanlarga asoslanib o'tish inaqsadga muvofiqdir.
Metallurgik pechlarning asosiy turlariMetallurgiyada qo‘llanac!igan pechlar turlicha bo'lib. ularni quyidagi ko‘rsatkichlar asosida sinllarga ajratish mumkin:1. Texnologik maqsadiga ko'r.i: quritish. knydirish, eritish. isitish, termik qayta ishlasli;2. Issiqlik manbaiga qarab: ugicrodli yoqilg*ilarda ishlaydigan pechlar, elektr pechlar.3. Issiqlik almashuv asosida: isitiiayotgan materiallar ichidan issiqlik chiqishi. issiqlik manbai alohida bo‘lib, issiqlik almasiinvi orqali isitilishi.4. Ishchi hajmining tuzili.shiga asosan: vertikal-shaxtali pech. gorizontal - olovli pechlar, silindr shaklda, to‘g‘ri burchak shaklida va boshqalar.5. Ishlash usuli bo‘yicha: davriy va u/.luksi/..Metallurgiyada keng tarqalgan pechlar turlariMetallurgiyada xomashyolarni quritish va kuydirish uchun m o‘ljallangan pechlarning sakki/. turi mavjud, ular quy idagilardii:1. K o‘p tubli pecli vcrtikal silindr shaklida bo'lib, uning diamelri 4-8m, balandligi bo'yicha gorizontal tublarga *x>'liiig:ui. Tublar pech markazidan o'tgan pokb»i o'qqa inahkamlangan bo'lgan jarayon davomida oV, o'qi atroilda aylanma haraknt qiladi (1- rasm).Dastlabki shixta yuqoridagi tubga yuklanadi va pudlaining aylanma harakali hisobiga birin - ketin pastda joylashgan pudga tushiriladi. Yoqilg'i va havo bar pud qarshisida joylashgan oyna- dan bcriladi.2. Q uvur ayiunadigan peeh gorizonlal silindr shaklida bc»‘lib. diamctri 2-5m, u/.unligi 2()200m, (1 - rasm, b).Shixta va yoqilg'i pcchning qarama-qarshi tomonlatidan yuklanib, bir-biriga qarab harakatlanadi. Shixta, pechning m a’lum qiyalikda joylashishi va uni aylanishi natijasida harakatlanadi.3. Aglomeratsion mashinuuing eni l-4m va uzunligi 10-50m bo'lgan bir-biriga jipslashgan po'lat aravachalardan Uizilgan. Shixta qatlam-qatlam qilib aravaga solinadi va yondiriladi, yonish- ga kerak bo'lgan havo shixta orqali so‘riladi. (I- rasm, d).4. Q aynar qatlam (QQ) pcchi eni 2-8m va balandligi 3-1 5m silindr shaklidagi kamerani eslatadi. Pechning pastki qismidan ko'tariiadigan havo kuydirilayotgan malerialni qaynar qatlam holda ushlab turadi. (I- rasm, c).5.Yallig‘ qaytaruvchi pech ruda va boyitmalarni critish hamda yarim mahsulotlarni tozalash uchun qo'llaniladi. Yallig‘ qaytaruvchi pechning eni 4-10ni, u/.unligi l()-35m bo'lib, kainera gorizontal joylashgan kamcra, (2 - rasm, a). Dastlabki shixta pechga yon devorida joylashgan oynalardan yoki yuqoridagi max- sus tuynuklar orqali yuklanadi. liritma mahsulotlar csa pechning vannasida to‘planadi.Yoqilg'i pechning bosh tomonidan bcriladi. gazlar esa pcchning oxiridan cliiqariladi. Jarayonning mahsulotlari (shlak, shteyn) pechdan vaqti-vaqti bilan cliiqariladi.6. Shaxtali pcch eni I-2m, uzunligi 5-15m va balandligi 5-8ni bo'lgan vertikal shaxta shaklida yasalgan.Yirik shixta va yoqilg‘i pechning tepa kesmasidan yuklanadi, havo esa pcchning past qismiga joylashgan tiirmalardan benladi. Jarayon mahsulotlari tinimsiz pechning yig'indi xonasiga cliiqariladi.
Shahtali konvertr apparatining kichik va katta konuslari bir vaqtda ishlamasligi jarayon kechayotganida ajralayotgan gazlarning atmosferaga chiqishiga, havoning pechga kirishiga yo’l qo’ymaydi. Domna ishlayotganda ajralayotgan gazlar uning koloshnik qismiga o’rnatilgan trubalar 3orqali gaz tozalash apparatiga o’tadi. Gaz tozalagichda tozalangan gazlar mahsus trubalar orqali havoqizdirgichga yuboriladi.