O’zRes Pre. I. A. Karimov- vatan tarixini o’rganishning axamyati to’g’risida

92. Uzb.nda 1929 yil+ boshlab kishok xujaligini kollektivlashtirish siyosati boshlandi. Bu murakkab tadbirning moxiyati kambagal va urta xol dexkon/ni jamoa xujalik/iga birlashtirib, u/ning eri+, ishlab chikarish kurol/i+, ot.ulov/i+ maxrum etib, birgalikda (kollektiv b.b ) mexnat kildirish+ ,u/ usti+ davlat nazoratini kuchaytirish+ iborat edi.
Sovet xokimiyati va kommunistik partiya, urtaxol ittifokdoshimiz, uziga tuk, ish kuzini biladiV bakuvvat dexkon/ni “Kulok/” deb atadi va ana shu tufayli sinf sifatida tugatishni muljalladi.
Jamoa xujalik/ni tuzish ma’muriyatchilik, zuravonlik usulida, ya’ni “Kulok/”ni kamab, surgun kilib, kolV dexkon/ni majburlab, duk.pupisa, kurkitish b-n amalga oshirildi. Dexkon/ning mutlok kupchiligi kolxoz va savxoz/ga biriktirildi , suv, eri+, ishlab chikarish kurol/i+ ajrab, davlatga karam b.b koldi. Kollektivlashtirish zudlik b-n amalga oshirildi. Turt yil mabaynida (1929.1932 yil/da) Uzb.nda 9539 ta kolxoz tuzildi, bu dexkon xujalik/ining 74,9 % tashkil etardi. TuzilV kolxoz/da va barpo etilV savxoz/da ishni tashkil etish, mexnatga xak tulash tamoyl/i yulga kuyilmaVdi, dexkon/ni moddiy kiziktirish, u/ni ragbatlantirish bulmadi, natijada mexnat unimdorligi juda pasayib ketdi, xosil mikdori kamaydi. Buning ustiga 1932 y.da Rossiya va Ukrainaning asosiy gallakor xudud/i+ juda kattik kurgokchilik buldi. Natijada usha yili galla soxasi inkirozga (krizis)ga uchrab, butun SSSRda, jumla+ Uzb.nda 1932 yil oxiri va 1933 y.da kaxatchilik va ocharchilik yuz berdi, million.million kishi/ ochlik+ kirilib ketdi.
1930 y.da Sovet davlati mamlakatning paxta soxasida mustakilligini ta’minlash shiorini kutardi va amalga oshirishni boshladi. Paxta mustakilligining ogir toshi, asosan Uzb.n elkasiga, tushdi, uzb dexkon/i gar+iga yuklandi.


93.Isloxot/ni izchil amalga oshirish tufayli respublikada makroikt.y va moliyaviy vaziyatni barkarorlashtirishga erishildi.
SHu b-n birga MDX mamlakat/i orasida ishlab chikarishning eng kam darajada pasayishi kuzatildi. Iktisodiyot darajasini namoyon etuvchi muxim kursatgich bulmish yalpi ichki maxsulot (YAIM) xajmi 1999 y.da 1990 yilga nisbatan Uzb.nda 5 foiz kamayV edi. Uzb.nda yil sayin yalpi ichki maxsulotni usishi ta’minlandi va 1999 y.da uning kutarilishi 3,8 foizni tashkil etdi.
Bu kursatgich 1999 y.da 1991 yilga nisbatan 117 foizni tashkil etdi. I.Karimov 2000 yilning olti oyi mobaynida respublikaning rivojlanishi yakun/iga bagishlanV "Iktisodiyotni erkinlashtirish . farovonlik poydevori" deV ma’ruzasida bizda yalpi maxsulotning usishiga sanoat, kishlok xujaligi va iktisodiyotning boshka soxa/idagi ijobiy siljish/ asos buldi, dedi. 1999 y.da umuman sanoat ishlab chikarishda usish 6,2 foizga, iste’mol tovar/i ishlab chikarish esa 7,1 foizga, chakana tovar aylanishining kupayishi 5,3 foizga, pulli xizmat kursatish 14,7 foizga, kishlok xujalik maxsulot/i xajmi 7,1 foizga oshdi. Mustakillik yil/ida unlab yirik ishlab chikarish inshoot/i barpo etildi. U/ orasida Buxoro viloyati koravulbozor tumanida neftni kayta ishlash zavodi, Asakadagi UzDEU avtomobil va Samarkandda "Samkochavto" ulkan sanoat korxona/i, xorijiy investor/ ishtirokida yirik tukimachilik majmua/i yangi texnika va ilgor texnologiya asosida kurildi. Eski yirik sanoat korxona/ga zamonaviy texnika va texnologiya/ joriy etilib, bu/ kayta kurilmokda. Oltin kazib olish xajmi xam kupaymokda. Bunda AKSH "Nyumont" kompaniyasi sheriklik kilmokda. 90.yil/ning boshida 70 tonna kimmatbaxo metall (oltin) kazib olinV bulsa, 2005 yilga borib bu kursatkichni 126 tonnaga etkazish muljallanmokda. Iktisodiyot soxasidagi eng muxim yutuk/+ biri Uzb.n energetika mustakilligiga erishVidir. Bizda yil sayin neft, gaz, toshkumir kazib olish usmokda. Gazni va neft maxsulot/ini, elektroenergiyani boshka mamlakat/ga eksport kilish mustaxkam izga kuyilV. Endi asta.sekin galla mustakilligi ta’minlanmokda. Res-ka axolisining don maxsulotiga bulV bir yillik extiyoji 5 million tonna+ kuprokdir. Paxta maydon/ini kiskartirish xisobiga xar yili 4 million tonna galla olish imkoniyati yaratildi. 1999 yilgi kurgokchilikka karamay, 3 million tonnaga yakin don yigishtirib olindi. (1998 yili 4 million tonna etishtirilVdi). galla etishtirishga aloxida e’tibor kuchaytirilVligi tufayli uning xosildorligi oshmokda, sifati esa yaxshilanmokda. Ayrim xujalik/ va tuman/ gektari+ 60.70 sentner va bun+ xam yukorirok xosil olmokda/. An’anaviy ekin paxta etishtirish kamaytirilmaV. Muljal kursatkich 4 million tonna xom ashyo. Bu kursatkichga paxta xosildorligini kutarish xisobiga etish amalga oshirilmokda. Xozir paxta tolasini eksport kilish chet+ valyuta keltirishning muxim kismidir.
Umuman Uzb.nning eksport saloxiyati usmokda, uning tarkibi uzgarmokda. Eksportda paxta tolasi ulushi 44 foiz+ 28 foizga kamaydi, mashina va uskuna/ eksporti esa 9,85 foiz+ 23 foizga kupaymokda. Uzb.n+ boshka xil sanoat tovar/i va kishlok xujalik maxsulot/ini eksport kilish xam kupaymokda. Davlatning ikt.y jarayon/ usti+ urnatV kat’iy nazorati axolining kafolatlanV turmush darajasini saklash va kam ta’minlanV katlam/ga moddiy yordam kursatish imkonini bermokda. bu siyosat ijt.y yunaltirilV bozor iktisodiga utishning muxim jixat/i+ biridir. Mamlakatimizda barqaror va samarali iqtisodiyotni shakllantirish borasida amalga oshirib kelinayotgan islohotlar bugungi kunda o‘zining natijalarini namoyon etmoqda. Jumladan, qisqa vaqt ichida iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, aholi daromadlarining o‘sishini ta’minlash, samarali tashqi savdo hamda investitsiya jarayonlarini kuchaytirish, qishloq xo‘jaligini isloh qilish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasini barqaror rivojlantirish, bank-moliya tizimi faoliyatini mustahkamlashda ahamiyatli yutuqlar qo‘lga kiritildi.
O‘zbekistonning xalqaro iqtisodiy maydondagi nufuzi va mavqei sezilarli darajada va muntazam oshib bormoqda. Bunda mamlakatimiz rahbari Islom Karimov tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategiyasining puxta ishlab chiqilganligi, iqtisodiy islohotlar maqsadi va vazifalari, amalga oshirish yo‘llarining aniq va to‘g‘ri ko‘rsatib berilganligi bosh maqsad yo‘lidagi yutuq va marralarning salmoqli bo‘lishiga imkon yaratdi.