Pan mugallim: Eshberdeiv Fayzulla tema: “Leksikologiya ham onin izertlew obyekti” joba

So`z degen ne? Leksema ne?
Ferdinande Sossyur tildi sistema, forma sıpatında tanıdı, til ha`m so`ylewdin` antinomiyalıq qatnasın belgiledi, tildin` so`ylewden parq qılatug`ın baslı o`zgesheliklerin – tildin` sotsiallıg`ın, so`ylewdin` jekeligin, tildin` sistemalılıg`ın, so`ylewdin` asistemligin, tildin` sheksizligin, so`ylewdin`,
real`lıg`ın, tildin` sinxroniyalıg`ın, so`ylewdin` diaxroniyalıg`ın, tildin` mazmun, mag`ız ekenligin, al so`ylewdin` qubılıs ekenligin an`ltadı.
Leksema – bul ja`miyet ag`zaları ushın tayar tu`rinde, forma ha`m mazmunnın` biriwinen turatug`ın, grammatikalıq morfemalardı o`zine biriktire alatug`ın morfema tu`ri.Leksemanın` sırtqı ta`repi forma, - nomema, al ishki ta`repi, ma`nisi, signifikatı – semema.
Ma`nilik o`zgesheligine qaray semalar u`shke bo`linedi:

• Denotativ semalar,



• 2. konnotativ semalar,



• 3. funktsional` semalar (wazıypa semaları).

1. Denotativ sema bizin` sanamızdag`ı tu`siniklerdi, na`rselerdi, belgi o`zgesheligi, mug`darın t.b. atap ko`rsetetug`ın semalar.
2. Konnotativ sema qosımsha ma`nilerin, uslublıq boyaw, qollanılıw ken`ligin an`latatug`ın semalar.
3. Wazıypa sema leksemanın` ga`pte qanday wazıypada, qa`lipte sintaksislik du`zilisi, valentligin belgileydi.
So`zdin` leksikalıq ma`nilerinin` tiykarg`ı u`sh tipin atap ko`rsetiwge boladı. Olar erkin, frazeologiyalıq baylanısqan ha`m funktsional`lıq-sintaksislik sheklengen ma`nilerden ibarat. Ma`selen, adam, sulıw, oynaw usag`an predmet, qubılıs ha`m olardın` belgileri menen tikkeley baylanıslı leksikalıq ma`nilerge iye. Olar basqa so`zler menen erkin ha`m ken` tu`rde qollanıla aladı. Mısalı: kishipeyil adam, jaqsı adam, shaqqan adam, isker adam, uzın ag`ash, uzın boylı, uzın ko`ylek, uzın pal` top oynaw, shaxmat oynaw, a`sten oynaw t.b.
Aqıl adam so`zler ertpes izine,