Parametrlarini hisoblash

6 – Amaliy ish


Mavzu: YARIMO‘TKAZGICHLAR ASOSIDAGI RADIOKOMPONENTLARNING
PARAMETRLARINI HISOBLASH

Topshiriqni echishning birinchi bosqichida berilgan elektr sxemani shunday o‘zgartirish kerak-ki, bunda sxemaning barcha tashqi chiqishlari taglikning uzun tomonlari chekkalariga joylashishi va yupqa o‘tgazgichlar kesishmasligi ta’minlanishi zarur. YUpqa o‘tkazgichlar kesishuvini korpussiz operatsion kuchaytirgichning chiqishlari bilan yupqa pardaning kesishishlari bilan almashtirib, oxirgi shart bajariladi. Ushbu operatsiya birinchi masalani echish misolida ko‘rsatilgan.

Gibrid integral mikrosxemalar passiv elementlarining o‘lchamlarini hisoblash ikkinchi etapni tashkil etadi.
Birinchi jadvalda keltirilgan nominal qarshiliklar Ri va yupqa pardaning solishtirma qarshiliklari Rs ga binoan pardasimon rezistorlar o‘lcham va konfiguratsiya (shakli)lari aniqlanadi. Rezistorlar tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallar turi minimal bo‘lmog‘i kerak. Bunda bitta materialdan foydalanish maqsadga muvofiq.


Pardasimon rezistorlar materiallari

Rezistorlar tayyorlash uchun ishlatiladigan material nomi	Solishtirma qarshiligi OM/kvadrat	Tayyorlash usuli
Nixrom MLT-3 M RS-3001 Kermet	300 500 1000÷2000 3000÷10000	Termik purkash
Tantal Tantal nitridi	20÷100 1000	Katod purkash

SHundan keyin barcha rezistorlar uchun forma (shakl) koeffitsienti topiladi

Kφ=Ri/Ps (1)
Material tanlanganda eng katta qarshilikni rezistor uchun forma koeffitsienti Kφ ning qiymati 50dan kichik bo‘lmog‘i shart.
Forma keffitsienti qiymati (1)dan foydalanilgan xolda, topilganidan so‘ng rezistor shakli aniqlanadi. Forma koeffitsienti Kφ ≤ 10 bo‘lganda, rezistor ko‘rinishi to‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi bitta tasmachadan iborat bo‘ladi (1a yoki 1b-rasm), Kφ ≤ 10 bo‘lganda rezistor shakli arrasimon (“meandr”) ko‘rinishida bo‘ladi yoki (1v-rasm) har biri uchun Kφ ≤ 10 bo‘lgan ketma-ket ulangan bir necha tasmachalardan tashkil topadi (1g-rasm).
To‘g‘ri to‘rtburchak shakldagi pardasimon rezistor uzunligi L ni uning kengligi b asosida hisoblanadi. Agar rezistorda sochiluvchi quvvat va uning qiymatiga ruxsat etilgan chetlanishlar berilmagan bo‘lsa, b=b_min deb hisoblasa bo‘ladi.
b_min ning qiymati pardasimon rezistorlarning tayyorlash usuliga bog‘liq (maskalardan (niqob) foydalanib tayyorlanganda b_min =100mkm ni tashkil etadi).
b ning qiymati aniqlanib, l ni hisoblab topiladi:
L=Kφ · b_min (2)
YUpqa parda uzunligi l < l_min = 500mkm (bunga yo‘l qo‘yilmaydi), bo‘lgan holda alohida vaziyat vujudga keladi. Bunday holda l = l_min deb olinadi va b ning qiymati topiladi:
b= l_min/ Kφ
“Meandr” (1v-rasmga qarang) turidagi rezistor uchun yupqa parda uzunligi sifatida rezistiv tasmachalar o‘rta chizig‘i uzunligi qabul qilinadi.
Bir necha ketma-ket ulangan tasmachalardan tuzilgan rezistor uchun l ning hisoblab topilgan uzunligi barcha tasmachalar uzunliklari yig‘indisidan tashkil topadi.