Parlamentning roli Davlat qarzini

Kirish

Asosiy tushunchalar va ayirboshlashlar

Qoya ustida: ekzogen zarbalar. Ijroiya xulosasida qayd etilganidek, tashqi yoki ekzogen zarbalar tarixan yalpi ichki mahsulotning o'sishiga va shu bilan birga, qarzlarning to'planishiga salbiy ta'sir ko'rsatdi. Misol uchun, Karib dengizi va Tinch okeanidagi kichik orol davlatlari tarixan iqlim o'zgarishi natijasida tez-tez va jiddiyroq bo'lgan tabiiy ofatlarga juda zaif bo'lgan. O'rtacha, bu kichik orol mamlakatlari tabiiy ofatlar natijasida so'nggi 30 yil ichida o'zlarining YaIMning yiliga 2-3 foizga kamayganini kuzatdilar.6 Bu tez-tez uchraydigan ekzogen zarbalar nima uchun
Karib dengizi mamlakatlari eng ko'p bo'lganini qisman tushuntiradi. dunyoda juda qarzdor. 2018-yilda Karib dengizining o‘rtacha qarzi YaIMning 70,5% ni tashkil etdi.7 II
Afsuski, COVID-19 hozirgi zamonda misli ko'rilmagan global ekzogen zarbani keltirib chiqardi. Xalqaro moliya instituti ma'lumotlariga ko'ra:
“2019-yilda barcha tarmoqlar bo‘yicha global qarz 10 trillion dollardan oshib, 255 trillion dollardan oshdi. YaIMning 322% dan ortig‘ini tashkil etuvchi global qarz 2008-yilgi moliyaviy inqiroz boshlanishidagidan 40 foiz punktga (87 trillion dollar) ko‘pdir – bu butun dunyo bo‘ylab hukumatlar pandemiyaga qarshi kurashga tayyorlanayotgani ayanchli hodisa”.

COVID-19 Livanni mamlakat tarixida birinchi marta qarz defoltiga olib kelgan tashqi zarba bo'ldi, o'shanda mamlakat mart oyi boshida 1,2 milliard dollarlik yevrobond to'lovini to'xtatgan. 2019 yilda Livanning davlat qarzi yalpi ichki mahsulotning 160 foizini tashkil etdi, bu dunyodagi eng yuqori ko'rsatkichlardan biri bo'lib, XVF ma'lumotlariga ko'ra, 2023 yilga kelib bu ko'rsatkich 180 foizga oshishi kutilmoqda. COVID-19 avj olishidan oldin Livan allaqachon soliqlar va boshqa byudjet daromadlarining deyarli yarmini foizlarni toÿlash uchun sarflayotgan edi.9 Bosh vazirning soÿzlariga koÿra, “biz oÿtmishdagi xatolarning narxini toÿlayapmiz”.10

2. 
   Qarzning yalpi ichki mahsulotga nisbati davlat qarzi darajasini o'lchaydigan "bosh ko'rsatkichlardan" biridir. Bu 3-bobda batafsil yoritilgan.
   

Davlat qarzini boshqarishda parlamentning roli – 10

Foto: Wikimedia Commons / Ayollar norozilik bildirmoqda

Livan
Nima uchun davlatlar qarz olishadi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ikki tomonlama va ko'p tomonlama agentliklarning soliqqa tortish va rivojlanishni moliyalashtirish davlat xarajatlarini qoplash uchun asosiy moliyalashtirish manbalari hisoblanadi. Agar soliqqa tortish va rivojlanishni moliyalashtirish orqali yig'ilgan jami mablag'lar hukumatning turli majburiyatlarini to'liq moliyalashtirish uchun etarli bo'lmasa, hukumatlar qarz olishlari kerak. Qisqa muddatda hukumatlar davlat qarzini turli sabablarga ko'ra ko'paytiradi, jumladan, iqtisodiy tanazzul davrida iqtisodiyotni rag'batlantirish va infratuzilmaga investitsiyalar uchun to'lash, bu esa uzoq muddatli o'sishni kuchaytirishi mumkin va o'z navbatida yuqori qarzlarga xizmat ko'rsatish uchun daromad keltiradi. .11


O'sish va qarz. Davlat qarzi haddan tashqari ko'payib ketganda, davlat qarzining yuqori darajasi rivojlanishga putur etkazishi mumkin, chunki hukumatlar foizlar va asosiy qarzni to'lash uchun mavjud mablag'lardan foydalanishlari kerak. Bu infratuzilma va ijtimoiy xarajatlar kabi asosiy investitsiyalar uchun mavjud mablag'larni kamaytiradi . Misol uchun, Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan e'lon qilingan hisobotlardan birida ta'kidlanganidek, "mamlakatlar qarzni keyingi moliyalashtirishdagi cheklovlar yanada majburiy bo'lishi mumkin bo'lgan bir paytda SDGga qo'shimcha davlat investitsiyalari uchun keskin talablarga duch kelmoqdalar".12 Birlashgan Millatlar Tashkiloti Konferentsiyasiga ko'ra . Savdo va taraqqiyot (UNCTAD), asosiy infratuzilma, oziq-ovqat xavfsizligi, iqlim oÿzgarishi oqibatlarini yumshatish, sogÿliqni saqlash va taÿlim boÿyicha SDGlarni taÿminlash uchun moliyaviy kamchiliklar boÿyicha hisob- kitoblar joriy investitsiya darajasini hisobga olgan holda oÿrtacha yillik 2,5 trillion AQSH dollari taqchilligini koÿrsatadi.13

XVJ rahbari ta'kidlaganidek, "moliyalashtirishni moliyalashtirish va qarz barqarorligini ta'minlash o'rtasidagi to'g'ri muvozanatni topish" doimiy muammodir.14 Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi, qarz va SDGga erishish o'rtasidagi muvozanatni ta'kidladi. shunga o'xshash muammolarni aks ettiradi:

“Jahon iqtisodiy muhiti beqarorligicha qolayotganligi sababli, rivojlanayotgan iqtisodlar barqaror rivojlanish uchun qarzni moliyalashtirishdan foydalanishi qiyinlashmoqda. Shu bilan birga, xalqaro hamjamiyat hozirgacha eng ulug‘vor rivojlanish kun tartibi – 2030 yilgacha Barqaror rivojlanish kun tartibini qabul qildi”.

Iqtisodiy o'sishning etishmasligi davlat qarzini oshirishi mumkin. Qarzning yalpi ichki mahsulotga (YaIM) nisbati qarzning an'anaviy ko'rsatkichi uzoq vaqt davomida o'sishda davom etsa (salbiy qarz traektoriyasi), iqtisodiy o'sishga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Masalan:

• 
  Qirq yil davomida 40 ta “rivojlangan” va “rivojlanayotgan” iqtisodlarni qamrab olgan bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, qarzning YaIMga nisbati har yili 3 foizga o'sishda davom etmoqda, yalpi ichki mahsulotning o'sish natijalari o'rtacha 0,2-0,3 foiz punktga past16; va
  
• 
  Boshqa bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, mamlakatlarning qarz darajasi bir xil bo'lsa ham, qarzi kamaygan mamlakatlar yaxshiroq qarzdorlik darajasi ortib borayotgan mamlakatlarga nisbatan o'sish ko'rsatkichlari.17
  

•


Xarajatlar bo'yicha cheklovlar: Fiskal maydon. Umuman olganda, hukumatlar davlat operatsiyalarini moliyalashtirish, qarz majburiyatlariga xizmat ko'rsatish va hukumatning to'lovga layoqatli bo'lib qolishini ta'minlash imkoniyatlarini susaytirmasdan oldin soliqlarni sarflash yoki kamaytirish uchun faqat ma'lum miqdordagi fiskal maydonga ega. Biroq, hukumatlar "qo'shimcha soliq tushumlarini oshirish, xarajatlarni samaraliroq qilish yoki tashqi va ichki qarz olishni ko'paytirish orqali qo'shimcha fiskal maydon yaratishi mumkin".18 Biroq, rivojlanayotgan iqtisodiyotlar odatda soliqlarni oshirish uchun cheklangan imkoniyatlarga ega - YaIMning taxminan 10-20%, yuqori daromadli mamlakatlarda esa oÿrtacha 40% ni tashkil qiladi.19 Afrikada XVF “haqiqiy daromad yigÿish YaIMning 3-5 foiz punktini past daromad salohiyatidan past” deb hisoblaydi.20
Qarzning o'zgaruvchan tabiati. Qarz darajasining o'sishining sabablaridan biri ham kreditorlar, ham qarz tuzilmasi III sezilarli darajada o'zgarganligidir. Qishloq taraqqiyoti xalqaro jamg'armasi ta'kidlaganidek:

“Ilgari faqat imtiyozli yordamdan foydalangan past daromadli davlatlar (KIM) endi kamroq imtiyozli moliyalashtirish turlaridan, shu jumladan koÿp tomonlama, ikki tomonlama va tijorat kreditorlari hamda xalqaro obligatsiyalar bozorlaridan jalb qilingan resurslardan faol foydalanmoqda”.21 . UNCTAD, bozor sharoitidagi davlat qarzining umumiy qarzdagi ulushi 2007 va 2016 yillar oralig'ida kam daromadli mamlakatlarda ikki baravar ko'payib, 46 foizgacha o'sdi.22 Imtiyozli moliyalashtirish quyida 1-jamoada belgilangan.

3. 
   
   

"Qarz tarkibi" atamasi asosiy qarz va foizlarni to'lash muddati va muddatlarini bildiradi. Odatda struktura
to'lash muddatlari, asosiy qarzni to'lash shartlari va kreditni muddatidan oldin to'lash bo'yicha rezervlar kabi xususiyatlarni nazarda tutadi.

Davlat qarzini boshqarishda parlamentning roli – 12

1.