Патопсихология

PSIXOSOMATIK Kasalliklar. XAVF guruhlari
Davolash ishi 520-guruh
G'ulomova Mufazzalxon
CENTRAL ASIAN MEDICAL UNIVERSITY
PSIXOSMATIK buzilish deganda tanada ko'rinadigan va tibbiy jihatdan tasdiqlanadigan korrelyatsiyaga ega bo'lgan, ruhiy yoki ruhiy elementlar tomonidan kelib chiqadigan va yoki kuchaytirilgan har qanday buzilish tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, psixosomatik psixik jarayonlar tananing bir yoki bir nechta sohalariga bevosita, aniq va osonlik bilan ta'sir qiladigan har qanday vaziyatni anglatadi.
Ushbu turdagi buzilishlarning sabablari aqliydir, ammo ular shakllanadigan yagona jarayon yo'q. Odatda stress, xavotir, umidsizlik yoki ruhiy bezovtalik mavjud, vaqt o'tishi bilan doimiy bo'lib, doimiy azob-uqubatlarni keltirib chiqaradi.
Psixosomatik kasalliklar ko'p va xilma-xil bo'lib, ular endokrin, yurak-qon tomir, nafas olish, ovqat hazm qilish yoki immunitet tizimlari kabi turli xil tizimlarga ta'sir qilishi mumkin.
Stress va surunkali tashvish,
Ko'pincha ongsiz ruhiy nizolar (qo'rquv, g'azab, ifoda etilmagan g'azab, repressiyalar va boshqalar),
Og'riqli hodisalar (ajralish, ayyorlik, alkogolizm, jinsiy zo'ravonlik, yomon muomala),
Ko'proq kichik hodisalar (kundalik hayot tashvishlari, bezovtaliklar), ammo ularning jamlangan ta'siri psixosomatik kasalliklarga olib kelishi mumkin.
PSIXOSMATIKA Sabablari
Stress - bu yomon fikrlar va boshdagi hissiyotlar to‘plami emas, balki aniq fiziologik jarayon. U organizm faoliyatiga ta'sir ko‘rsatmay qo‘ymaydi.
Depressiya - surunkali kechuvchi
patologik holat bo‘lib, aksariyat hollarda, somatik buzilishlar bilan
namoyon boiadi.
Depressiya og‘ir va uzoq davom etuvchi somatik kasalliklar bilan
og‘riydigan bemorlarda ham rivojlanib, uning ahvolini og‘iriashtiradi.
Depressiya ba’zan uzoq vaqtli remissiyalardan so‘ng takrorlanib turishi
mumkin
Ruhiy sabablarga ko'ra yuzaga kelishi yoki juda og'irlashishi mumkin bo'lgan ba'zi asosiy buzilishlar quyidagilar.
1.Yurak kasalligi: angina pektoris, miokard infarkti.
2.Qon tomirlarining buzilishi: arterial gipertenziya.
3.O'pka kasalliklari: astma.
4.Gastrointestinal buzilishlar: oshqozon yarasi, irritabiy ichak sindromi, kolit.
5.Metabolik kasalliklar: diabetes mellitus.
6.Genitoüriner: dismenoreya, poliuriya.
7.Dermatopatiyalar: husnbuzar, ekzema.
8.Immunopatiyalar: saraton, yuqumli kasalliklar.
Psixogen kardialgiyalar
Yurak sohasidagi og‘riqlarni, ya’ni kardialgiyaiarni keltirib
chiqaruvchi kasalliklami 3 asosiy guruhga ajratish mumkin. Bular:
1) yurak kasalliklari;
2) niqoblangan depressiya;
3) vertebrogen va miofasial sindroml
Psixogen kardialgiyalar boshqa affektiv buzilishlar bilan birgalikda
kuzatiladi. Bular — o‘lim qo‘rquvi, «yurakka havo yetishmasligi»,
uning tez-tez yoki «to‘xtab-to‘xtab» urishi hamda «qizib ketishi
yoki muzlab qolishi», «tomoqqa tiqilishi» va shu kabi simptomlardir.
Psixogen kardialgiyalarda bemorlar yurak sohasidagi bitta nuqtani
barmog‘i bilan ko'rsatishadi. Bu nuqta, asosan, yurak uchiga to‘g‘ri
keladi, bunda og‘riq bitta joyda doimo yoki ko‘chib-ko‘chib turadi.
Yurak ritmimng psixogen buzilishlari
Yurak ritmining psixogen buzilishlari, odatda, yurak urishining
tezlashuvi bilan ifodalanadi. Bu paytda yurak urishlari bir daqiqada
100 dan 120 gacha yetadi va ko‘pincha o‘lim vahimasi bilan kechadi.
Bunda bemorlar yurakning har bir urishini aniq sezib turadi. Nafas
yetishmaydi, sovuq terga botadi, oyoqlari titraydi va bemor, odatda,
yotib oladi. Yurak ritmining psixogen buzilishlari jismoniy zo‘riqishlardan emas, balki hissiy zo‘riqishlardan so‘ng paydo bo‘ladi.
Psevdorevmatizm
Psixogen artralgiyalarda bo‘g‘imlarda shish paydo bo‘lib, hattoki
atrofiga suyuqlik to ‘planishi mumkin. Bu holat og‘riq kuchli boigan
paytlarda yuz beradi. Shunisi e’tiborliki, bu «o‘tkir bo‘g‘im sindromi»
affektiv buzilishlarda aniq bir vaqtda ro‘y beradi, ya’ni bemorlar
navbatdagi xurujning vaqtini aniq aytib bera olishadi
Psixogen astma
Psixogen astma o ‘tkir va surunkali siqilishlardan so‘ng kuzatiladigan xurujsimon kechuvchi nafas bo‘g‘ilishidir. 0 ‘tkir stress va hissiy
zo‘riqishlardan so‘ng nevrozga chalingan bemorlarda nafas yetishmovchiiigi, bo‘g‘ilish kabi holatlar ko‘p uchraydi. Psixogen bo‘g‘ilish
uchun o‘ta xos bo‘lgan simptomlardan biri nafas chiqarishdan ko‘ra
nafas olishning qiyinligidir. Ular «to‘yib nafas ololmasliklari va havo
o'pkasining oxirigacha yetib bormasligidan» shikoyat qilishadi.
Oshqozon-ichak sisteraasining psixogen
buzilishlari
0 ‘tkir yoki doimiy ruhiy jarohatlar, jinsiy muammolar, qattiq
q o ‘rquv kabi om illar oshqozon-ichak faoliyatining funksional
buzilishlariga olib kelishi mumkin.
Bu toifa odamlarda ruhiy siqilishiar paytida, albatta, oshqozon-ichak faoliyati
buziladi, biroq bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, nafas yetishmovchiligi
kabi simptomlar kuzatilmasligi mumkin. Shuning uchun ham ipoxondriyada o‘t yo‘llari diskineziyasi, doimiy anoreksiya (ular ovqatni qomi
ochganda emas, soatga qarab yeyishadi), qabziyat yoki diareya ko‘p
uchraydi.