Payvandlash toki Reja

Tok transformatorining sxemasi
Kuchlanish transformatorlari. Ular kichik quvvatli transformatorlar bo‘lib ko‘p sonli o‘ramli (A-X) birlamchi cho‘lg‘amlari o‘lchanadigan tarmoqning chiziqli simlariga ulanadi, (a-x) ikkilamchi cho‘lg‘am esa voltmetrga yoki katta qarshilikka ega bo‘lgan boshqa asbobga ulanadi
T ransformatsiyalash koeffitsiyenti shunday tanlanadiki, tarmoq nominal kuchlanishida ikkilamchi cho‘lg‘am kuchlanishi 100 V yoki 200 V dan oshmasin.

Kuchlanish transformatorining sxemasi
Kuchlanish transformatorlari shunday ulanishi kerakki, asbobga birlamchi kuchlanishga faza bo‘yicha mos tushadigan ikkilamchi kuchlanish berish kerak bo‘ladi. Chunki ikkilamchi cho‘lg‘am qarshiligi yetarlicha katta bo‘lganligi uchun kuchlanish transformatorini salt ishlashga yaqin rejimda ishlaydi deb hisoblash mumkin, ya’ni ikkilamchi cho‘lg‘amdagi tok 0 ga yaqin bo‘ladi. Shunday qilib, birlamchi va ikkilamchi cho‘lg‘am kuchlanishlari bu cho‘lg‘amlar EYuKlariga teng bo‘lgan son jihatdan n martaga transformatsiyalash koefitsiyentiga farq qiladi.
Transformatsiya koeffitsiyentini bilgan holda voltmetr ko‘rsatishlari bo‘yicha U₁ kuchlanishni aniqlash mumkin. Agar ikkilamchi zanjirdagi tok ortsa, U₂ kuchlanish o‘zgaradi va o‘lchash aniqligi ikkilamchi cho‘lg‘amdagi kuchlanishning pasayishi hisobiga kamayadi. Chunki bu transformatorning birlamchi cho‘lg‘ami yuqori kuchlanishli tarmoqqa ulangan va past kuchlanishli tarmoqqa o‘tishi yuz berishi mumkin, u holda ishlatishda ikkilamchi cho‘lg‘am yerga ulanadi.
M a x s u s t r a n s f o r m a t o r l a r -payvandlash transformatorlari; sinov transformatorlari; radio, televideniye, aloqa va avtomatika qurilmalarida ishlatitadigan transformatorlar; o‘zgaruvchan tokning fazalari sonini yoki chastotasini o‘zgartiruvchi transformatorlar maxsus transformatorlar hisoblanadi.
O’zgaruvchan tokni o’zgarmasga va aksincha o’zgarmas tokni o’zgaruvchan tokka aylantirishlar ilgari elekrtr mashinalari ,elektr o’tkazgichlar yordamida amalga oshirilar edi. Bugungi kunda ularning o’rnini ixcham va arzon narxli o’zgaruchan tokni o’garmasga aylantiruvchi to’g’rilagichlar va o’zgarmas tokni o’zgaruvchan tokka aylantiruvchi invertor agregatlari egalladilar. Bu agregatlarning barchasida hozirgi zamon texnikasi axamyati juda kata bo’lgan transformator ishtirok etadi. Aksaryat o’tkazgiz transformatorlarning chulg’amlaridan nosinusoidal toklar oqadi. Ishlayotgan o’tkazgich sxemalari turiga qarab transformatorlarni nisbatan kichik bo’lgan chiqish kuchlanishlarida tok qiymatlari yuzlab kiloamperni tashkil etadi.
Maxsus maqsadlar uchun belgilangan transformatorlar maxsus transhformatorlar deyiladi. Ularning ishlash prinsplari ham, elektromagnit induksiya qonuniga asoslangan . Maxsus transformatorlar qatoriga avtotrasnformator, payvandlash transformatori, o’lchov trasformatori va shu kabi maxsus tuzilishga ega boshqa trasformatorlar kiradi.