Pedagogical sciences and teaching methods / 021 – part
Download 0.85 Mb. Pdf ko'rish
|
N.Sh.Ibragimov
- Bu sahifa navigatsiya:
- N.Sh.Ibragimov Ilmiy rahbar: PhD Kattaxojaeva Jahonbibi Akramjon qizi
- Kalit so’zlar
|
PEDAGOGICAL SCIENCES AND TEACHING METHODS / 2022 – PART 14 / 274 EHTIMOLLAR NAZARIYASI VA MATEMATIK STATISTIKA FANINING BUGUNGI KUN IQTISODIYOTIDAGI O’RNI N.Sh.Ibragimov Ilmiy rahbar: PhD Kattaxo'jaeva Jahonbibi Akramjon qizi Talaba: Termiz davlat universiteti talabasi Annotatsiya: Еhtimollar nazariyasi va matematik statistika fanining mavjud qonuniyatlarini ma’lum darajada bilish, tasodifiy holatlarni hisobga olgan holda mantiqiy xulosalar chiqarish va mavjud vaziyat uchun optimal yechimlarni topa olishga imkon yaratadi. Ta’rif(Ehtimollikning klassik ta’rifi) A hodisaning P(A) ehtimolligi deb, uning rо‘y berishiga qulaylik tug‘diruvchi hodisalar soni m ning barcha elementar hodisalar soni n ga nisbatiga aytiladi, ya’ni Kalit so’zlar: Ehtimollikning klassik ta’rifi, statistik ehtimollik, nisbiy chastota, Geometrik ehtimollik, Muavr-Laplasning lokal va integral teoremalari, Puasson fomulasi. Ehtimollikning klassik ta’rifi turli tasodifiy hodisalarni о‘rganishda noqulaylik tug‘diradi, chunki, uni sinovlarda teng imkoniyatli bо‘lmagan hodisalar uchun qо‘llab bо‘lmaydi. Agar elementar hodisalar soni cheksiz bо‘lsa, bu kamchilikni ehtimollikning geometrik ta’rifidan foydalanib tо‘ldirish mumkin. Har bir sinovda A hodisaning rо‘y berish ehtimolligi p ga teng bо‘lgan n ta bog’liqsiz sinov о‘tkazilayotgan bо‘lsin. Bu sinovlarda A hodisaning rosa k marta rо‘y berish ehtimolligini topish uchun Bernulli formulasidan, agarda n (sinovlar soni) katta bо‘lsa Muavr- Laplasning teoremalaridan foydalaniladi. Ehtimollar nazariyasi “Oliy matematika”ning alohida bir bо„limidan iborat bо„lib, unda tasodifiy voqea-hodisalarning ehtimoliy qonuniyatlari о„rganiladi. Qimor о„yinlari nazariyasini yaratish yо„lidagi urinishlar ehtimolliklar nazariyasining asosiy tushunchalari shakllanishiga sababchi bo‟ldi. XVII asrda olimlar qimor о„yinlarida kuzatilayotgan hodisalar ma‟lum bir qonuniyatlarga bо„ysunishini aniqlaganlar. Ehtimolliklar nazariyasining rivojlanishi davri Ya.Bernulli nomi bilan bog„liq (XVIIasr oxiri). Uning “Katta sonlar qonuni” teoremasi birinchi nazariy asoslardan bо„lib hisoblanadi. Ehtimolliklar nazariyasining keyingi rivojlanishi (XVII-XIXasr)A.Muavr, P.Laplas, K.Gaus, S.Puasson nomlari bilan bog„liq.XIX asrga kelib ehtimolliklar nazariyasi matematik fan bо„lib uyg„unlashdi. Ehtimolliklar nazariyasi ommaviy bir jinsli jarayonlarni о„rganuvchi fan bolib, ommaviy tasodifiy hodisalar bо„ysunadigan qonuniyatlarni aniqlash esa statistik ma‟lumotlarni kuzatish natijalarini о„rganishga asoslanadi. Ehtimolliklar nazariyasi metodlari tabiatshunoslik va texnikaning turli sohalarida, jumladan, ishonchlilik nazariyasi, ommaviy xizmat kо„rsatish nazariyasi, nazariy fizika, geodeziya, otish nazariyasi, avtomatik boshqarish nazariyasi va boshqa kо„p nazariy va tadbiqiy fanlarda qо„llaniladi. Ehtimolliklar nazariyasi shuningdek, matematik va amaliy statistikani asoslash Download 0.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|