Pedagogical sciences and teaching methods / 021 – part

 PEDAGOGICAL SCIENCES AND TEACHING METHODS / 2022 – PART 14 / 
275 
uchun xizmat qiladi. О„z navbatida ishlab chiqarishni rejalashtirish va tashkil etishda, 
texnologik jarayonlarni tahlil qilishda, mahsulot sifatini ogohlantirish va qabul qilish 
nazoratida va boshqa kо„p maqsadlarda tadbiq qilinadi. Matematik statistika ehtimolliklar 
nazariyasi bilan birga yuzaga keldi va birgalikda yaratila boshlandi (XVII). XX asrga kelib, 
matematik statistikaning rivojiga ingliz olimlari St‟yudent, R.Fisher, E.Pirson, rus olimlari 
V.I.Romanovskiy, Ye.Ye.Sluskiy, A.N. Kolmagorovlar juda kо„p hissa qо„shdilar. 
Ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistika fani hozirgi zamon matematikasining 
muhim tarmoqlaridan biridir. Bu fanning dastlabki paydo bо„lishidan boshlab hozirgi eng 
rivojlangan davrida ham amaliy masalalarni yechish asosiy vazifasi bо„lib kelmoqda. 
Bugungi kunda ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistika usullari iqtisodiyotda 
ishlab chiqarish jarayonlarini tahlil qilish, rejalashtirish, muqobil boshqaruv va demografik 
muammolarni yechishda ham keng qо„llanilmoqda. Ehtimolliklar nazariyasi va matematik 
statistika fanining keyingi rivojida о„zbek olimlari, akademiklar T.Sarimsoqov, 
S.Sirojiddinov, T.Azlarovlarning ham xizmatlari ahamiyatli. Ushbu о„quv qо„llanma 
Davlat ta‟lim standarti talablariga mos “Iqtisodchilar uchun matematika” namunaviy 
dasturi asosida yozilgan. Ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistikadan qо„llanmani 
yozishdan 4 maqsad - talabalarda amaliy iqtisodiyotga yо„naltiriishni kuchaytirish bilan, 
ularning fundamental matematik tayyorgarlik darajasini oshirish nazarda tutilgan. 
Ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistikaga ajratilgan о„quv soatlaridan kelib 
chiqib, ayrim teorema va tasdiqlar isbotsiz keltirldi. Zamonaviy kadrlarni yetishtirish 
borasida respublikamiz oliy ta„limi tizimida tub о„zgarishlar amalga oshirilmoqda. Bundan 
shunday xulosa chiqarish kerakki, hozirgi zamonda fundamental fanlar bilan bir qatorda 
ularning tatbiqiga bag‟ishlangan maxsus kurslarni kо„proq о„qitish dolzarb masalalardan 
biri bо„lib bormoqda. Еhtimollar nazariyasi va matematik statistika fanining mavjud 
qonuniyatlarini ma‟lum darajada bilish, tasodifiy holatlarni hisobga olgan holda mantiqiy 
xulosalar chiqarish va mavjud vaziyat uchun optimal yechimlarni topa olishga imkon 
yaratadi. О„quv materiallarni talabalar о„zlashnirishi qiyin bо„lmasligi uchun mavzularga 
doir misollar yechib kо„rsatilgan.Har bir paragraf oxirida о„z-о„zini teksirish savollari 
hamda mustaqil yechish uchun mashqlar keltirilgan.  
Ta‟rif(Ehtimollikning klassik ta‟rifi) A hodisaning P(A) ehtimolligi deb, uning rо„y 
berishiga qulaylik tug„diruvchi hodisalar soni m ning barcha elementar hodisalar soni n ga 
nisbatiga aytiladi, ya‟ni 
Ikkita о„yin soqqasi tashlandi. Chiqqan ochkolar yig„indisi beshga teng bо„lish ehtimolligi 
topilsin.A-izlanayotgan hodisa bо„lsin. Ikkita о„yin soqqasi tashlanganda barcha elementar 
hodisalar soni n 

6

6 

36 ta. A hodisaga (1;4),(2;3),(3,2),(4,1) natijalar qulaylik tug„diradi, 
demak, m 

4 va izlanayotgan ehtimollik 

---