Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

Uslubiy daraja tushunchalarni birlashtirish va usullarni universallashtirish bilan bog'liq . ­Pedagogik adabiyotlarda uslubiy sintez “ ­shaxs rivojlanishining qonuniyatlari, qonuniyatlari va tamoyillari darajasida...” amalga oshiriladigan integratsiya sifatida tavsiflanadi [263, b. 18]. Biroq, agar birinchi ta'rifga biroz qo'shimcha kerak bo'lsa, ikkinchisi aniqlashtirish va umumlashtirishga muhtoj. Bu shartlar B. G. Yudin tomonidan taklif qilingan ­integratsiyaning metodologik darajasini tavsiflashda bajariladi ­, unga ko‘ra bu daraja bilimlar munosabati bo‘lib, “usullar, tamoyillar, ontologik g‘oyalarni fanlarning bir guruhidan ­boshqasiga o‘tkazish yo‘li bilan” amalga oshiriladi [488]. , p.. 188]. Demak, metodologik sintezning mohiyatini ­quyidagi savollar bilan ifodalash mumkin:
a) pedagogik bilimlar tizimini boshqa ilmiy fanlardan xulosa qilish mumkinmi?
b) pedagogik nazariyalar va tizimlar mazmunidagi nopedagogik komponentlar bilan nima sodir bo'ladi ­?
v) ularda bu komponentlarga qanday o'rin berilgan?
d) bu bilan bog'liq holda pedagogik nazariyalar va tizimlarning o'zida qanday o'zgarishlar ro'y bermoqda ­?
Ushbu savollarga o'ta umumiy javob rolini pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi bo'yicha darslikka aylangan bayonotlar o'ynashi mumkin ­:
a) pedagogik bilimlar tizimini ­boshqa biron-bir ilmiy fandan olish mumkin emas;
b) boshqa fanlarning ma’lumotlari pedagogik nazariya va amaliy tavsiyalarni ishlab chiqish uchun zarur ­, ammo yetarli emas: pedagogika ­pedagogik jarayonni yaxlit, sifat jihatidan yagona tizim sifatida o‘rganadi;
v) ta'limda qanday maqsad amalga oshirilishiga qarab bir xil ma'lumotlardan turli xil va hatto qarama-qarshi usullarda foydalanish mumkin;
d) Pedagogika boshqa fanlardan ma’lumotlarni oddiygina o‘zlashtirib olmaydi, balki ­ularni pedagogik jarayonning mohiyatini to‘liqroq va chuqurroq anglaydigan tarzda qayta ishlaydi ­.
Ushbu qoidalarni aniqlashtirish va aniqlashtirish kerak ­[21, p. 24-25]. Bundan tashqari, bu boshqa ilmiy elementlarning pedagogik sohaga kirishining intensiv jarayoni mavjud bo'lgan sharoitda amalga oshirilishi kerak . ­Masalan, na umuman pedagogika ­, na xususan kasbiy pedagogika universal texnologiyalashtirish va texnologiyalashtirish davrida ishlab chiqarish va texnik bilimlarni kengaytirishdan qochib qutula olmaydi. Olimlarning bu kengayish oqibatlarini o‘rganish sohasidagi sustligi ­pedagogik bilimlar tarkibida qaytarilmas o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin, bu esa uning suveren ilmiy sohadan texnik bilimlarning ko‘plab sohalaridan biriga aylanishiga olib kelishi mumkin.
Ilmiy adabiyotlarda ­pedagogik va texnikaviy bilimlar, pedagogika va texnologiya integratsiyasining ma’lum jihatlari ko‘rib chiqiladi [29, 131, 142, 201, 228, 444]. Biroq, bu yo'nalishda etarlicha tadqiqotlar yo'qligi aniq ­. Avvalo, nazariy va uslubiy xarakterdagi chuqur muammolarni hal qilish haqida gapirish kerak, bu esa ­pedagogikada tarqoq tabiatning halokatli oqibatlaridan qochish mumkin bo'lgan vositalarni topishga imkon beradi.
Pedagogika va psixologiya o'rtasida yuzaga keladigan munosabatlar ham alohida e'tibor talab qiladi ­. Ikkinchisi, texnika fani kabi, ilmiy-pedagogik bilimlar tizimini rivojlantirishning eng kuchli katalizatoridir ­. Uning pedagogik muhitga kengayishi ijobiy tomonlari bilan bir qatorda pedagogik bilimlar suverenitetiga tahdidni ham o‘z ichiga oladi.
o'rtasida ularni ilmiy bilimlarni sintez qilishda tizimni tashkil etuvchi omillar, shaxsni shakllantirishning eng muhim vositasi sifatida tan olish uchun raqobat kuchayganligini hisobga olmaslik mumkin emas . ­Keling, ­uchta pozitsiyaga e'tibor qaratamiz. Birinchisiga ko'ra, ­texnika fanlari tabiiy fanlar bilan ijtimoiy fanlar o'rtasidagi asosiy bo'g'in bo'lib xizmat qiladi ­[196]. Inson bilishning barcha vositalari o'rtasidagi aloqa vositasi sifatida ikkinchi pozitsiya ­, tabiatshunoslik va ijtimoiy fanlarning turli bo'limlarini birlashtirish psixologiya deb ataladi [6, 315]. Uchinchi pozitsiya pedagogik ­antropologiyani (antropogogika, antrogogika) kelajakning sintetik fani - universal ­pedagogika, "so'zning keng ma'nosida pedagogika" deb e'lon qiladi, bu ­"insonga munosabatda bo'lish" barcha fanlarni qamrab olishi kerak.
anatomiya, fiziologiya, geografiya, statistika, siyosiy iqtisod ­, geografiya va boshqalar [406, b. 22].
bo'lmaganda "insonga teginish" bo'lmagan fanlar yo'qligi sababli , bu pedagogik antropologiya ilmiy sohalarning integratsiyalashuvida tizim yaratuvchi omil hisoblanadi, deb taxmin qilish mumkin. ­Zamonaviy o'qishda pedagogik antropologiya oddiy antropologiya ­yoki inson bilimi sifatida taqdim etilishi mumkin [7]. ­Raqobat inson bilimini ham chetlab o'tmadi, bu erda psixologlar [6, 315] psixologiyaga ­, o'qituvchilar [29, 293, 432] pedagogikaga etakchi rol o'ynaydilar. Darhaqiqat ­, global formulalardan aniqroq shakllarga o'tish zarurati paydo bo'lganda , " ­fanlar ierarxiyasidagi pedagogikaning o'rni , uning boshqa fanlar bilan aloqasi, bunday munosabatlarning rivojlanish tendentsiyalari va pedagogikaning ta'sir qilish imkoniyati. ­boshqa fanlar boʻyicha yetarlicha oʻrganilmagan” [98, Bilan. 12].