Pedagogika fan sifatida

Texnika fanlari-Psixologiyaning o‘zaro aloqasi va hamkorligi yaqqol sezilmoqda. Bir tomondan murakkab texnikani boshqaruvchi inson ongi muammosini echishda, ikkinchi tomondan, psixik hayotning murakkab qirralarini ochishda maxsus texnik vositalardan foydalanish zarurati bu ikki yo‘nalishning erishgan yutuqlarini birlashtirishni nazarda tutadi.
Glossariy

• 
  Psixika - inson ruhiyatining shunday holatiki, u tashqi olamni (ichki ruhiy olamni ham) ongli tarzda aks ettirishni, ya’ni bilish, anglashni ta’minlaydi
  
• 
  Psixologiya - «psyche» - jon, ruh va «logos»- ta’limot, ilm so‘zlaridan iborat bo‘lib, an’anaviy ma’noda inson ruhiy dunyosiga aloqador barcha hodisalar va jarayonlar uning predmetini tashkil etadi
  
• 
  Ijtimoiy psixologiya – psixologiya fanining o‘ziga xos maxsus tarmog‘i bo‘lib, unda psixik va jamiyat taraqqiyoti qonunlari o‘rganiladi
  
• 
  Psixik jarayonlar – u yoki bu psixik maxsult va natijalarni (psixik obrazlar, xolatlar, tushunchalar, xissiyot va x.k.) xosil qiluvchi, shakllantiruvchi va rivojlantiruvchi jarayon.
  
• 
  Temperament - insonning turli vaziyatlarda narsa, hodisa, holatlar va insonlarning hatti-harakatlariga nisbatan reaksiyasini tushuntirib beruvchi xususiyatlari majmui
  
• 
  Apatiya – kishining tevarak atrofdagi olamga nisbatan befarqlik xolati.
  
• 
  Individuallik – individning boshqalardan farqlanadigan ijtimoiy xususiyatlari va psixikasining o‘ziga xosligi, qaytarilmasligi.
  
• 
  SHaxs – ijtimoiy munosabatlarga kiruvchi va ongli faoliyat bilan shug‘ullanuvchi betakror odam.
  

5-maruza
Axborot texnologiyalari sohasida mutaxassisga qo`yiladigan
psixologik talablar
Reja:

1. 
   Axborot texnologiyalari haqida tushuncha
   
2. 
   Psixologning professional faoliyatida axborot texnologiyalarining o`rni
   
3. 
   Axborot texnologiyalari sohasida mutaxassisga qo`yiladigan psixologik talablar
   

Axborot texnologiyalari maʼlumotlarni boshqarish va qayta ishlash texnologiyalaridir. Odatda bu atama ostida kompyuter texnologiyalari tushuniladi. Axborot texnologiyalari sohasida turli axborotni EHM va kompyuter tarmoqlari orqali yigʻish, saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar ustida ishlar olib boriladi. Axborot texnologiyasi asosiy texnik vositalari sifatida hisoblash- tashkiliy texnikadan tashqari aloqa vositalari – telefon, teletayp, telefaks va boshqalar qo’llaniladi. Axborot texnologiyalari industriyasi majmuini kompyuter, aloqa tizimi, ma’lumotlar ombori, bilimlar ombori va u bilan bog`lik faoliyat soxalari tashkil qiladi.
Bugungi kunda axborot texnologiyasini shartli ravishdagi turlari:
Saqlovchi-texnologiyalar mehnatni, moddiy resurslarni, vaqtni tejaydi.
Ratsionallashtiruvchi-axborot texnologiyalariga chiptalar buyurtma qilish, mexmonxona xisob-kitoblari tizimlari misol bo’ladi
Yaratuvchi-axborot taxnologiyalari axborotni ishlab chiqaradigan, undan foydalanadigan va insonni tarkibiy qism sifatida o'z ichiga oladigan tizimlardan iborat.
Axborot texnologiyalarining xozirgi zamon taraqqiyoti hamda yutuqlari fan va inson faoliyatining barcha soxalarini axborotlashtirish zarurligini ko’rsatmoqda. Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivojlantirish, mamlakat fan-taxnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi.
Darxaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish—inson xayotining barcha jabxalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan boglik ob’ektiv jarayon xisoblanadi. Jamiyatni axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy extiyojlarning qondirilishiga, iqtisodning o`sishi hamda fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xizmat qiladi.
Zamonaviy jamiyatni axborotlashtirish jarayoni inson faoliyatining turli sohalarida, shu jumladan, psixologlarning amaliyotchi mutaxassislarining qobiliyatlari va ko'nikmalari ro'yxatiga an'anaviy nuqtai nazarni o'zgartiradi. Psixologiyada axborot-kommunikatsiya ishlarini qanday amalga oshirish kerakligi va psixologiya rivojlanishining hozirgi darajasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarida mavjud bo'lgan usullarni ishlab chiqish va o'zgartirishda qanday strategik va taktik yondashuvlar maqbul ekanligi borasida hech qanday nuqtai nazar mavjud emas. Biroq, bugungi kunda psixologning zamonaviy dunyoda bo'lishi kerakligi haqida ishonch bilan aytish mumkin:
- kompyuterda ishlash, amaliy muammolarni o'rnatish va hal qilish;
- mahalliy va global tarmoq axborot resurslariga kirish texnologiyalariga yetarlicha egalik qilish;
- zamonaviy axborot texnologiyalarining rivojlanish tendensiyalarini va ularni psixologik amaliyotda qo'llash imkoniyatlarini bilish.
Kompyuter texnologiyasidan foydalanmasdan, zamonaviy
psixolog bir qator psixologik muammolarni hal qila olmaydi, ya'ni:
- psixologik eksperimentlar natijalarini tuzish va talqin qilish
- adaptiv, o'yin va masofadan sinov tizimlarini yaratish va ulardan foydalanish
- psixologik jarayonlarni matematik modellashtirish
-yangi avtomatlashtirilgan psixodiagnostik usullarni ishlab chiqish
- muhandislik psixologiyasi usullari bilan inson omilini o'rganish
Yuqoridagi muammolarni hal qilish uchun zamonaviy axborot texnologiyalari psixologlarni quyidagi asosiy imkoniyatlar bilan ta'minlaydi:

• 
  ma'lumotlarni qayta ishlash tezligi va test natijalarini olish
  

orqali ish samaradorligini oshirish;

• 
  bir nechta sub'ektlarni bir vaqtning o'zida sinab ko'rish
  

orqali psixologik test o'tkazish muddatini qisqartirish;

• 
  mehnat talab qiladigan muntazam operatsiyalardan ozod
  

bo'lish;

• 
  natijalarni ro'yxatga olishning aniqligini oshirish va
  

dastlabki ma'lumotlarni qayta ishlash xatolaridan qochish
orqali eksperimentning" tozaligi " ni oshirish;
- vaqtni qisqartirish va natijalarni tahlil qilish sifatini oshirish
- sinov natijalarini kompyuter orqali talqin qilish orqali
yuqori malakali psixologlarning ish tajribasini tarqatish;
- vaqtni faqat boshqariladigan omil sifatida emas, balki diagnostika parametri sifatida ham ishlatish;
- mahalliy va global kompyuter tarmoqlari orqali psixologik axborot resurslariga kirish;
- sun'iy aql metodologiyasining psixologik amaliyotida (masalan, ekspert tizimlari) amalga oshirish.
- avtomatlashtirilgan testning maxfiyligi tufayli tajriba davomida mavzu uchun yanada ochiq va tabiiy bo'lish imkoniyati;
- tadqiqot ob'ekti va eksperiment markazining o'ziga xos xususiyatlaridan qat'i nazar, etish orqali o'rganish shartlarini standartlashtirish darajasini oshirish;
Amaliyot bilan shug'ullanadigan har qanday psixolog o'z faoliyatini beshta asosiy yo'nalishda quradi:
- psixodiagnostika-inson yoki guruh haqida psixologik ma'lumotlarni olish.
- psixologik tuzatish-mijozning ruhiyatining muayyan sohalariga maqsadli ta'sir ko'rsatish.
- psixologik maslahat-insonni zarur axborot bilan ta'minlash.
- psixoterapiya - ruhiy kasallik belgilari bo'lmagan jiddiy psixologik muammolarda mijozga yordam berish.
- psikoprofilaktika-ta'lim muassasasida tashkilot yoki bolalar xodimlarining noroziligini oldini olish.
Qaranki hayotimizning har bir javxasida bizga psixologiya kerak bo`lar ekan. Shu o`rinda axborot texnologiyalari sohasiga ham. Axborot texnologiyalari sohasida mutaxassisga qo`yiladigan psixologik talablarga to`xtalaydigan bo`lsak bularga: tez kirishuvchanlik, depressiya holatlariga tushmaslik va shunga o`xshash bir qancha holatlarni keltirib o`tishimiz mumkun. Bu holatlar birgina bu soxada emas albatta barcha sohalarda ham muhim hisoblanadi. Insonning hursand bo`lishi yoki xafa bo`lishi uning ishiga ta`sir ko`rsatmay qolmaydi, bu instent psixologiyada muhim ro`l o`ynaydi shunday ekan ishdagi turli xil kamchiliklar ham insonga ruhiy zarba berishi mumkun ekan.