Pedagogika universiteti

Tashqi qon kegishida birinchi yordam ko`rsatish 
• Jarohat siqiladi. 
• Shikastlangan  qo`l yoki oyoqni balandroq ko`tariladi. 
• Jabrlanuvchini  orqasi bilan yotqiziladi. 
• Bosib turuvchi bog’lam qo`yiladi. 
• Shokka qarshi chora qo`llaniladi. 
Arterial  qon  ketishida  arteriyani  barmoq  bilan  bosish  uslubi  arterial  qon 
ketishini  to`xtatishning  bir  usulidir.  Uni  jarohatni  bevosita  bosish  bilan  birga 
qo`llaniladi.  Bu  usulga  birinchi  yordam  ko`rsatayotgan  odam  o`z  qo`li  bilan 
arteriyani  shikastlangan  joydan  yuqoriroqdan  bosadi.  Arteriyaning  barmoq  bilan 
bosiladigan  nuqtalari  ko`p,  lekin  ikki  asosiy:  yelka  va  son  arteriyalarini  eslab 
qolish  kerak.  Bu  ishni  kamida  o`n  minut  davomida  qilish  zarur.  Buning  asosiy 
kamchiligi  shundaki,  yordam  ko`rsatayotgan  odam  bu  vaqt  ichida  boshqa  ish 
qila  olmaydi.  
Qo`l-oyoqdagi  nazorat  qilib  bo`lmaydigan  qon  ketishida  bog’lam  (jgut) 
qo`yish  arterial  qon  ketishini  to`la  to`xtatishning  samarali  usulidir.  Quyida 
bog’lam qo`yish qoidalari  keltirilgan: 
  Bog’lam jarohatlangan  joydan taxminan  5 sm yuqori qo`yilishi  kerak 
  Shikastlangan  qo`l yoki oyoq bilan bog’lam orasiga qatlam qo`yiladi 
  Boqlam  sifatida  bir  necha  bor  taxlangan  uch  burchak bog’ichga o`xshash 
gazlama  enli  bo`lagidan  foydalanish  mumkin,  u  qo`l  yoki  oyoq  atrofiga 

---

 
42 
ikki  marta  o`raladi.  Arqon  yoki  chilvirdan  foydalanish  mumkin  emas, 
chunki ular  quyida joylashgan  to`qimani  zararlantirishi  mumkin. 
 
 •  Bog’lamni  bir  bor  bog’lab,  bironta  narsa  (ruchka,  qaychi,  taxtacha)ni  ustiga 
qo`yib,  uning  ustidan  yana  bir  bor  bog’lab  qo`yiladi,  so`ng  qon  oqishi 
to`xtamagunicha  aylantiriladi.  Narsani ikki  marta tugib mahkamlab  qo`yiladi, 
•  Bog’lamni  har  15-20  daqiqada  bo`shatib  turiladi.  Jgut  qo`yilgan  vaqt  va  sana 
yozib qo`yiladi.