Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар

10
O‘SMIRLARDA STRESS XOLATI NAMOYON BO‘LISHI 
Yuldasheva Feruzaxon 
Farg‘ona viloyati Buvayda tumani 
18- umumiy o‘rta ta’lim maktabining Biologiya fani o‘qituvchisi 
Annotatsiya: Ushbu maqolada o‘smirlarda stress xolati namoyon bo‘lishi, salbiy oqibatlari va 
kelajakka ta’sir ochib berilgan
Kalit so‘zlar : o‘spirin yoshi, stress, pazitsiya, depressiya
So‘ngi yillarda ekologiyada kuzatilayotgan muammolar, inson xayotiga ta’siri, sivilizatsiyaning 
jadallashuvi, shaxar va qishloqlarning kattalashuvi, zavod va fabrikalar, ishlab chiqarishning va 
transportning ko‘payishi, shovqin suronning oshishi kabi xolatlar tabiiyki, inson salomatligi uchun 
zararli bo‘lgan ruhiy, asab zo‘riqishlarini keltirib chiqarmoqda. bunday sharoitlarda o‘qish va 
mexnat qilish odam organizmi va ruhiyatiga bir qator noqulay va zararli omillar ta’sirni keltirib 
chiqaradi. bu xolatda o‘smirlar o‘rtasida ruhiy va jismoniy zo‘riqish, charchash va umumiy tanglik 
xolati kuzatilishi tabiiy.
bizning tanamiz ichki a’zolarimiz faoliyati asab tizimi orqali boshqariladi. Ichki a’zolarning 
meyoriy ishi esa ruhiy xolatimizni kayfiyatimizni belgilaydi. Stress insonning immun tizimiga 
ta’sir etadi. Insonning immunitet tizimi butun ximoya kuchini stressni bartaraf etishga safarbar 
etadi. Immun tizim ishi bosh miya orqali nazorat qilinadi.
Ilmiy tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, o‘spirin va yoshlarda immun tizimi imtixonlar vaqtida 
zaiflashadi. Shuningdek, immunited ajralishlar, yaqin insonlar bilan munosabatlar yomonlashganda, 
ish joyini yo‘qotganda, depressiya va stress xolatlarda pasayib ketadi.
Odamning ish va o‘qish faoliyatiga salbiy ta’sir qiluvchi diqatsizlik, samarasizlik, 
kelishmovchilik bu kabi xolatlar rivojlanishda barqarorlikka erishmagan, taqlidchan, hali hayotda 
ma’lum pozitsiyani egallamagan o‘smirlarda turli xil ruhiy va somatik buzilishlarning asosiy 
omili bo‘lmoqda. hozirgi kunda ham sog‘lom va mustaxkam oilani barpo etish, oila qadr qiymati, 
muqaddasligini saqlash, sog‘lom, barkamol avlodni tarbiyalashda yuqoridagilar o‘z kuchini 
yo‘qotgani yo‘q. 
Qizlarning o‘smirlik davrida organizmi rivojlana borib, bu jarayon 18-20 yoshgacha davom 
etadi. Ushbu jarayon davom etayotgan paytda turmush qurish, organizmning sog‘lom rivojlanishiga 
salbiy tasir etadi va turli asoratlarni keltirib chiqaradi. 21 – yoshda bosh miya deyarli to‘liq 
rivojlanib bo‘ladi, insonning jismoniy va psixologik xolati barqarorlashadi, shuning uchun bu 
yoshdan boshlab onalikka eng ideal vaqt boshlanadi.
Hozirgi sivilizatsion muxitda axolining keng qatlamida stress reaksiya orasidagi muvozanat 
buzilgan. bu buzilish agar uzoq vaqt davom etsa, odam sog‘ligiga katta zarar yetkazishi va og‘ir 
xastaliklarga olib kelishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. karimova V.M “Salomatlik psixologiyasi” - Toshkent: O‘qituvchi - 2002 - yil
2. Xaydarov f, Xalilova N “ Umumiy psixologiya” - Toshkent “fan” – 2010 

---

261