Piva va alkogolsiz ichimliklar ishlab chiqarish texnologiyasi. Reja

Bijg’ish sanoatining xom ashyolarini klassifikastiyasi 
Gurux 
Xom ashyo 
Bijg’ish maxsulotlarining o’rtacha 
tarkibi % 
Tarkibida qand moddasi bor xom 
ashyolar 
qand lavlagi 
melassa 
17-18 
45-50 
Tarkibida kraxmal moddasi bor 
xom ashyolar 
Kartoshka 
don ekinlari 
17-18 
47-50 
Tarkibida stellyuloza moddasi bor 
xom ashyolar 
Yog’ochsozlik 
korxonalarining chiqindilari 
 
--- 
 
Undirilgan don bu sun’iy sharoitda undirib quritilgan dondir. Donni undirish jarayonida 
amlolitik, proteolilik va boshqa fermentlar hosil bo’ladi. Bu fermentlar tarkibida kraxmali bor xom 
ashyoda etil spirti, pivo va konli kvas ishlab chiqarishda ularni shira tortish, don tarkibidagi oqsil 
va boshqa moddalarni parchalash uchun kerak. Undirilgan donni turli xil donli o’simliklardan olish 
mumkin. Ishlab chiqarilgan maxsulotning turiga qarab undirilgan don pivo ishlab chiqarishda faqat 
arpadan olingan undirilgan don, spirt ishlab chiqarishda esa arpa, suli va tariq don tayyorlangan 
undirilgan donlarning aralashmasidan, nonli kvas ishlab chiqarishda javdari bug’doy va arpadan 
tayyorlangan undirilgan don ishlatiladi. Spirt ishlab chiqarish korxonalarida undirilgan don 
quritilmasdan unib chiqan davrda (zelenыy solod) ishlab chiqarish jarayoniga yuboriladi. Pivo 
ishlab chiqarish korxonalarida esa undirilgan arpa quruq holatda ishlatiladi. Bunda unib chiqqan 
arpa maxsus quritish uskunalarida quritilib, nishlardan tozalanib, ma’lum muddat saqlangach 
ishlab chiqarishga tavsiya etiladi. Undirilgan arpani quritish jarayonida rang beruvchi va hid 
beruvchi moddalar hosil bo’ladi. quritilgan undirilgan arpani uzoq muddat saqlash mumkin. Nonli 
kvas ishlab chiqarishda quruq undirilgan javdari bug’doy va fermentlanmagan (diastticheskiy) 
undirilgan don ishlatiladi. Fermentlangan undirilgan don tarkibida amilolitik fermentlar deyarli 
yo’q, sababi fermentastiyalash jarayonida ular parchalanib (razrushaetsya) ketadi. Nonli – kvas 
ishlab chiqarishda javdari bug’doy uni bilan fermentlangan undirilgan don kvas sharbatini asosiy 
xom ashyosi hisoblanadi, fermentlanmagan undirilgan javdari bug’doy va och rangli undirilgan 
arpa esa ferment manbai sifatida ishlatiladi. 
Undirilgan don ishlab chiqarish uchun har xil xas cho’plardan tozalanib, bo’ktiriladi va 
undiriladi. Undirish jarayonida hosil bo’lgan mahsulot ko’k undirilgan don (zelyonыy solod) 
deyiladi. Spirt ishlab chiqarish sanoatida ko’k undirilgan don maydalanib suv bilan aralashtiriladi. 
Hosil bo’lgan aralashmani undirilgan don suti (solodovoy moloko) deyiladi va kraxmalni shira 
tortirish uchun qo’llaniladi. 

---

Pivo ishlab chiqarish sanoatida esa ko’k undirilgan arpa maxsus qurilish uskunalarida 
quritilib, nishlardan tozalanadi va ishlab chiqarishda ishlatiladi. Don qabul qilish punktlarida va 
korxonalarida don qabul qilingandan so’ng xar xil chiqindilardan tozalanadi. 
Don qabul qilish punktlarida chiqindilar ikki xil bo’ladi: 
1. 
Donli chiqindi: bunga yarimta va zarrarlangan donlar, o’sib chiqgan va mog’orlagan va 
boshqalar sifati past donlar kiradi. 
2. 
Begona chiqindilar: qum, chang, tuproq, metal parchalari va boshqa yovvoyi o’tlarning 
urug’lari kiradi. 
Yaxshi tozalanmagan don undirilgan donning sifatini pasaytiradi va uskunani buzulishiga 
olib keladi. 
Quruq undirilgan arpa ishlab chiqarish uchun quyidagi: donni bo’ktirish, uni undirish va 
quritish jarayonlari olib boriladi. Donni undirish uchun ketma – ket undirish qatorlaridan tashqari 
barabanli tokli ya’ni supasimon o’stirgichlarda o’stirish mumkin. 
Pivo- bu kuchsiz alkogol ichimligi bo’lib don ekinlaridan (asosan arpa solodi) va «xmel» 
dan pivo drojjalari yordamida bijg’ish orqali tayyorlanadi. Don xom ashyolari qisman 
undirilmagan don urug’lari va tarkibida qand moddalari bor maxsulotlar bilan birgalikda 
qo’shiladi. Pivoni qaysi navini tayyorlashga qarab arpa va yog’sizlantirilgan makkajo’xorini, 
guruch, guruch sechkasi, qand, glyukoza, va boshqa xom ashyolar qo’llaniladi. Pivoni turli 
navlariga qarab, tashqi tavsifi beruvchi hususiyatlari bu rangdir. Bu hususiyati bo’yicha 2 ta asosiy 
guruxlarga bo’linadi: och va to’q ranglar. Och rangli pivolarni rangi och sariq va to’q rangli 
pivolarniki esa to’q jigarrang qizg’ish tusli bo’ladi. Pivoni hamma navlar tarkibida alkogol bo’ladi. 
Pivo ishlab chiqish texnologiyasi 5 bosqichdan iborat. 
1. 
arpa donidan solod ishlab chiqish; 
2. 
soloddan pivo suslosini olish, xmel va nesolojennыy materiallar olish. 
3. 
pivo suslosini maxsus pivo drojjalari yordamida bijg’itish. 
4. 
pivoni pishitish (sozrevaniya voderjki) 
5. 
filtrastiya va pivoni jo’natish. 
Pivo – bu o’ynoqi (igristoy) ichimligi xmel aromatli va yoqimli. 
Pivo ishlab chiqish qo’llaniladigan xom ashyolar bug’doy, sholi, makkajo’xori. Bular 
undirilmagan o’stirilmagan donlar. Bug’doy va makkajo’xori «solod» tayyorlanadi. Bug’doy 2 xil 
turi bo’ladi yumshoq va qattiq. Pivo ishlab chiqarish yumshoq bug’doyni pleykovinasi past 
bo’lgan bug’doydan foydalanish ma’qulroq. Sholi, makkajo’xori va don pivo ishlab chiqarishda 
o’stirilmasdan undirilmasdan ishlatiladi. Quyidagi jadvalda shu donlarning o’rtacha kimyoviy 
tarkibi keltirilgan 
Boshoqli donlar 
Namligi 
Oqsil 
moy 
Kraxmal 
va 
pentozalar 
Klechatka 
kul 
Oqlangan sholi va 
gurch sechkasi 
13,1 
7,85 
0,65 
76-73 
0,63 
1,01 
Makkajo’xori 
13 
9,80 
4,60 
63-57 
2,4 
1,80 
Makkajo’xori unini 
yog’sizlangani 
11-14 
8-9 
0,5-1,5 
- 
- 
1,5 
Makkajo’xori 
parraklari 
10 
9 
1,2 
- 
- 
0,3 
Xmel (qulmoq)- tutdoshlar oilasiga mansub, chirmashib o’sadigan poyasi qishda qurib 
qoladigan 2 yillik ko’p yillik o’simlik. Urug’lanmagan onalik to’pgullari kuchalasimon yumaloq 
g’uddalar hosil qilib, ular pivo pishirishda (pivoni xushbo’y va xushta’m qilish uchun, non 
pishirishda achitqi sifatida) shuningdek medestinada (dori sifatida) ishlatiladi. U ko’pincha 
devorlarni, balkon, shiypon holda ayvonlar oldini pechakgul kabi to’sish uchun ekiladi. 

---

115 
Suslo- arpa solodi, undirilmagan o’stirilmagan don ekinlari arpa va makkajo’xori unlari, 
guruch sechkasi va xmel yordamida pivo suslosini tayyorlanadi. 
Pivo suslosini olish texnologiyasi quyidagi jarayonlardan iborat. 
1. 
arpa solodini tayyorlash va maydalash 
2. 
solodni suv bilan yuvish.