Páninen kurs jumisi tema : Pedagogikalıq texnologiyaniń rawajlaniw basqishlari

II.2. Kaliyli tóginler tásiri
Dıyxanshılıq mádeniyatı joqarı bolģaan sharayatlarda mineral tóginler maksimal dárejede ónim jetistiriw imkaniyatın beredi. Organikalıq o'gitlar, atap aytqanda tezek, awıl xojalıq eginiari ósip rawajlanıwda ayriqsha ahmiyet kásip etedi. Topıraq temperaturası joqarı. ıǵallıq etarli boigan sharayatlarda tezek jaqsı nátiyje beredi. Belgili, tezek tek ǵana qoilanilgan jılda emes, bálki odan keyingi 2-3 jıl dawamında da topıraq ónimliligine unamlı tásir kórsetedi. Tóginlerden paydalanıwda ámeldegi jıl menen bir qatarda oigan jıllardaǵı ıqlım sharayatların da esapqa alıw kerek. Gúzek mawsimında jawın -shashin kem bolsa, azotli tóginlerdiń natiyjeliligi azayadı hám kerisinshe, fosforli tóginlerdiń natiyjeliligi asadı. O'gitlar, ásirese organikalıq o'gitlar, topıraqtaǵı suw sarpi 10 -20 % ga azaytadı. Óz gezeginde suwǵarıw da o'gitlar natiyjeliligin asıradı.Ósiw dáwirdiń dáslepki basqıshındaģi tómen temperatura ósimliklaming azot hám fosfor menen kóleminde azıqlardi shiģa unamsız tásir kórsetedi. Hádden tıs joqarı temperaturalarda da ósimliklerdiń kóleminde azıqlanıw procesi buziladı. Tóginlerdiń natiyjeliligine topıraqiarning mikrobiologik iskerligi de ózine tán tásir kórsetedi. Fosforli hám kaliyli tóginler egiwge shekem topıraqtıń maydan qatlamlarına salınǵanda, ulaming tiykarǵı bólegi ósimlikler tárepinen ózlestirilmey qaladı. Ósiw dáwirinde azıqlantirģish úskene járdeminde beriletuǵın qosımsha azıqiantirish tuwrısında da sonday oylaw múmkin. Usınıń nátiyjesinde de fosforli hám kaliyli tóginler jıllıq kólemlik tiykarǵı bólegi (50-60 % i) gúzgı súdigar astına beriledi.Topıraqlardiń mexanikalıq quramı, suwǵarıw tártibi hám tógin muģdarina baylanıslı túrde jıl dawamında bir ge maydannan 1-30 kg azot (salınǵan azotning 1- 10 % i), 0, 4-60 kg kaliy, 8-360 kg kalsiy, 3-90 kg magniy, 4-60 kg oitingugurt, 100 kgga uaqin xlor hám júdá kem muǵdarda fosfor juwılıp ketedi. Suw erroziyası tásirinde hár jılı jer maydanınan kóp muǵdardaǵı ónimli topıraq qatlamı ( 10 t/ga hám odan kóp) juwıladı. Suw aǵımı menen hár jılı bir ge maydannan 40 kgģasha azot, 50 kg ge shekem fosfor, 30 -60 kg kaliy, 7-50 kg kalsiy, 230 kg magniy, 1, 5-29 kgoltingugurt hám 1450 kg organikalıq element juwıladı.