Поэма Нөкис "Қарақалпақстан" 1992

 
 
СИЗСИЗ МЕНИҢ КҮНИМ ЖОҚ 
Заманласлар, қатарласлар,
Сизсиз мениң күним жок.
Кеше бирге жүрген дослар,
Биразымыз бүгин жоқ,
Бир-биреўди, ўай, сағынып,
Излер едик бир тынбай.
Енди бәри Байсарының
Көшип кеткен журтындай.
Заман бизди ержеткизип,
Алдымызға ат тартты.
Кимге қәлем тербеткизип,
Кимге ҳәмел атқартты.
Шыға шаптық шаңлы жолда,
Тобымызды бузбастан.
Ел мәпине ҳәм заманға
Садық болдық биз бастан.
Ат сабылтып сол жол менен,
Еле кетип барамыз,
Бирақ кем-кем сийрексиген,
Қашықласқан арамыз,
Изги жағы неге бундай?
Зәңги тийсе зәңгиге,
Жат үйирдиң айғырындай
Киснесемиз сәл неге?
Жоллар тар-ма бул жағында,
Қатар шаўып барғандай?
Даңқ, мәртебе таўларында 
Төбе аз-ба қонғандай?
Бәри де бар, дүнья да кең...
Козғамайық, кел буны,
Бул бир иллет ҳәммеге тең,

---

44 
"Бендешилик" дер буны.
"Бул бәледен аўлақпан" деп,
Айталмас ҳеш периште,
Ем түспеген бул бир иллет
Ҳәр кимде бар, ҳәр исте.
Қатарласлар бул иллетти
Бир-биринен көреди.
Өзин ақлап ол әлбетте,
Билгишсинип жүреди.
Мен-де өзимди ақламайман,
Бар гүнамды азайтып.
Бирақ "кел" деп датламайман,
Нәсиятлап ўаз айтып,
Жоқ болса жоқ... Илаж қанша?
Адам жасаған сайын,
Өзинен басқаны онша
Жақтырмайды ҳәр дайым.
Суўысқан дос қайтып тағы
Келген менен жылыр-ма?
Бендешилик бизден дағы
Өткен шығар шынында.
Сөйтседағы, қатарласлар,
Сизсиз маған жасаў жоқ.
Өз үйирин безип таслап
Кететуғын асаў жоқ.
Бир бәҳәрдиң жыл қусындай,
Бирге татып дуз несип,
Бир үйирдиң жылқысындай
Гә тебисип, киснесип,—
Сөйтип тарқатысып шерди,
Ҳәр ким кетер бир иске.
Туяқ қатты тийген жерди 
Сыйпап отырып әсте,—
Кағаз шыжбайлайман мен-де,
Шыққай-дә деп жол берсе:

---

45 
Журт сүйсинип,
Сизлер күнлеп
Оқығандай бир нәрсе... 
АФАНАСИЙ ФЕТКЕ 
Үлкен шәҳәрдеги шайыр үйинде
Түрли қуўрақ шөптен букетлер көрдим.
Қамыс баслары тур чин гүзесинде,
Селт етпес айдары ақ селеўлердиң.
Қай тоғайдан екен қайың путағы?
Ийиссиз сирень гүллер, икибанолар.
Қоңсы кабинетте күндиз шам жағып,
Шайыр қумбыл болып қосықлар жазар.
Ҳаялы шөплердиң артып шаңларын,
Сигарета шегер сүйсинип қарап.
Ҳәм де ери жазған көп қосықлардың
Қатарын есаплар, ақшасын санап... 
О сен тәбияттың ерке жыршысы!
Таңғы шық мөлдири, түнги жылдырым,
Қосығыңда сайрар тоғайлар қусы,
Жасыл жапырақлардың нәзик сылдыры.
Ал, бизде басқаша заўқы-сапалар,
"Магнитофон-бүлбил" үйлеримизде.
Жасыл тәбият қушағына апарар
Сиз жүрген соқпақлар жоқ енди бизге.
Сен илаҳий билген патша тәбият
Нарттай қызыл жүзи енди сарғайып,
Күтер инсанлардан мийрим-шәпаат,
Жапырағы дирилдеп қолларын жайып.
Солыўды билмеген синтетик гүллер
Өсип турған шөптиң орнын басар-ма? 
Өзин өзи алдастырып кеўиллер,
Тас тутқынлы комфорт ислер жасалма.

---

46 
Ҳәзирдиң өзинде көплер шәҳәрде
Түсинде тоғайды сағынып жатар.
Қуўрак букетлерге телмирип үйде,
Сени оқып ғана өзин жубатар... 
Москва, 10-январь, 1988-жыл