Polifunksional birikmalar. Geterofunksiyanal birikmalar

Salitsil kislata fenilikislatalar guruhiga kiradi va karbon kislatalar singari spirtlar asoslar,asosli oksidlar,metallar bilan reaksiyaga kirishadi.Gidroksil guruhi hisobiga karbon kislotalar,ishqoriy metallar bilan reaksiyaga kirishadi.Salitsil kislota antiseptik xossaga ega,shunung uchun mevalar va oziq ovqat mahsulotlarini konservalashda ishlatiladi.Salitsilkislota antirevmatik,issiq qolduruvchi va zamburug’ga qarshi tasirga ega.Lekin salitsil kislotaning kuchli kislotali hossasi,oshqozon-ichak tizimiga ta’sir etadi,shu sababali uning hosilalari ishlatiladi.

Metilsalitsilat bazi o’simliklar efir moylari tarkibida uchraydi.U shilliq pardalarga ta’sir etkanligi uchun sof holda va surtma mazlar tarkibida revmatizmni davolasjjda ishlatilinadi. Fenilsalitsilat-molekulasida erkin holdagi fenol gidroksil guruhi bo’lgani uchun uning spirtli eritmasi temir (III)xlorid bilan binafsha rang beradi.Fenilsalitsilat ichak kasalliklarini davolashda dezinfeksiyalovchi vosita sifatida ishlatiladi.Uning dezinfeksiyalovchi ta’siri gidrolizlanish natijasi hosil bo’ladigon salitsil kislota fenol bilan bog’liq.

Aminokislotalar

• Oqsillar yuqori molekula birikma sifatida molekula qurulishi bloklar deb nomlanuvchinmonomerlar –aminolislotalardan tashkil topgan.Oqsil trakibisa xar bir aminokilotada bitta markaziyu ugelrod atomida ikkita funksional guruhi: -NH2 va _COOHkarboksil guruhlarini saqlaydi a-ugrelod vodorod va yon zanjir-Rradikal bilan bog’langan.Aminokislotalar karboksil guruhi hisobiga karbon kislotalarga xos barcha reaksiyalarni beradi.Aktiv metallar,metal oksidlari va gidroksidlar bilan tuz hosil qiladi,spirtlar bilan murakkab efirlar kislota amidlari.galogen angidridlar birikmalarini hosil qiladi.

Aminokislotalarni xususiy xossalari

• a-aminokislotalarningikkita molekulasi qizdirilganda molekulalararo degidratlanadi va beqaror olti azoli azot saqlovchi geterotsiklik birikmalar hosil qiladi.Hosil bo’lgan birikmalar diketopiperazinlar deb ataladi.y-aminokislotalarda funksional guruhlar bir biridan ancha uzoq joylashgani sabablinular qizdirilganda ichki molekular degitratlanish reaksiyasi uchraydi va getoxalqali birikmalar xosil bo’ladi.Bunda aminokislotalardan murakkab siklik birikmalar –halqali amidlar-laktamlar hosil bo’ladi.