"полимерлар кимёсига" кириш

с
_ол ^{KM C M} (5.22)



со
bu yerda _л - solishtirma qovushqoqlik; К_м- o’zgarmas son; С- polimerning eritmadagi konsentrasiyasi.
Tenglamadan ko`rinib turibdiki solishtirma qovushqoqlik polimer



со
konsentrasiyasi va molekulyar massasiga mutanosib va K_M M .


Demak, _сол/С konsentrasiya ortishi bilan o'zgarmay qolishi va _сол/С ni С bilan bog'lanish chizmasi C o'qiga parallel bo'lgan to'g'ri chiziqdan iborat. Lekin _сол/С (keltirilgan qovushqoqlik) konsentrasiyaga bog'liq bo'ladi va juda kichik molekulyar massalar uchun (5.22) tenglama bajariladi. Shuning uchun amalda bir necha konsentrasiyalardagi qovushqoqlik aniqlanadi va С=0 gacha ekstrapolyasiya

104

qilinib "qovushqoqlik hadi" aniqlanadi: [
л

со

]
^СС 0
K_M M
va undan molekulyar

massani aniqlash uchun foydalaniladi. Hatto zanjirli polimer molekulalari bukilmas tayoqchalar sifatida harakat qiladi, degan Shtaudinger taxmini ma'lum darajada to'g'ri bo'lsa ham, lekin bukiluvchan makromolekulalar uchun bu taxmin butunlay noto'g'ridir, chunki ular juda suyultirilgan eritmalarda o'rama shaklini qabul qilishga intiladi. Shuni ham aytib o'tish joizki, ichki ishqalanish faqat molekula o'lchamiga bog'liq bo'lmay, balki uning shakliga ham bog'liqdir. Shuning uchun Shtaudinger tenglamasida solishtirma qovushqoqlikni qovushqoqlik hadiga almashtirilishi (ya'ni, juda ham suyultirilgan, umuman makromolekulalar orasida ta'sirlanish bo'lmagan eritmalarga o'tish) har qanday polimerning molekulyar massasini hisoblashga kerak bo'lgan aniq tenglamaga olib kelmaydi. Undan tashqari [ ]qiymat erituvchining sifatiga, ya'ni "yaxshi" yoki "yomon"ligiga ham bog'liq. M.Xaggins qovushqoqlikning konsentrasiyaga bog'liqligini ko'rsatuvchi aniqroq tenglama yaratdi:

]

]

со

[
(5.23)



)

1

R
bu yerda К- Xaggins doimiysi bo'lib, u polimer va erituvchi orasidagi ta'sirlanishni ifodalaydi va ayni sistema uchun o'zgarmas qiymat bo'ladi. U erituvchi tabiatiga bog'liq bo'lib, molekulyar massaga bog'liq bo'lmaydi. Shuni ham aytib o'tish kerakki, ko'rinishi bo'yicha Xaggins tenglamasi osmotik bosimning konsentrasiyaga bog'likligini ifodalovchi tenglamaga o'xshashdir:

]

]

со

[
^л K`[
C
2 _{C ;} P C
RT T M ₂ M_1
( 1₂
C (5.24)

2
yoki umumiy holda