Polyarimetriya. Issi qlik nurlanishi va ularni xarakteristik asi

---

4.15. YORUG’LIKNING QUTBLA NISHI. 
POLYARIMETRIYA. ISSI QLIK NURLANISHI VA
ULARNI XARAKTERISTIK ASI. 
Reja:
 
 
1. Yorug‟likning qutblanishi. Tabiiy va qutblangan yorug‟lik. 
2.  Malyus qonuni.
3. Qaytgan va singan nurlarning qutblanishi. Bryuster qonuni.
4. Yorug‟likning modda bilan ta‟siri. 
5. Polyarimetriya. 
6. Absolyut qora jism.
7. Kirxgof qonuni.
8. Stefan – Bolsman qonuni. 
9.  Vinning siljish qonuni.
10. Plank gipotezasi. Plank formulasi.
 
Tayanch so’z va iboralar: Yorug’likning qutblanishi, tabiiy va qutblangan 
yorug’lik, Malyus qonuni, Bryuster qonuni, polyarimetriya, prizma, shisha, nur 
sindirish ko’rsatkichi, tushish burchagi, optik aktiv modda, burilish burchagi, 
yorug’lik intensivligi Jismlarning issiqlik nurlanishi, absolyut qora jism, Kirxgof 
qonuni, Stefan – Bolsman qonuni, Vinning siljish qonuni, Plank gipotezasi, Plank 
doimiysi, temperature, to’lqin uzunligi, energiya. 
 
1. Yorug’likning qutblanishi. Tabiiy va qutblangan yorug’lik. 
Elektromagnit to‟lqinlar ko‟ndalang to‟lqinlardir. Shuning uchun shu bilan
birga yorug‟lik to‟lqinlarida odatda tarqalish yo‟nalishiga nisbatan asimmetriyalik 
bo‟lmaydi. Bunga tabiiy yorug‟lik tarkibida nurga perpendikulyar bo‟lgan hamma 
yo‟nalishlar bo‟yicha bo‟layotgan tebranishlar mavjudligi sabab bo‟ladi. tabiiy 
yorug‟likda yo‟nalishdagi tebranishlar bir-birini juda tez va tartibsiz almashtirib 
turadi. Tebranishlarning yo‟nalishlari biror tarzda tartiblangan yorug‟lik 
qutblangan yorug‟lik deb ataladi. 
Agar yorug‟lik vektorining tebranishlari faqat bitta tekislikda yuz berayotgan 
bo‟lsa (1-rasm) , bunday yorug‟likni yassi qutblangan deb yuritiladi. 
Yorug‟lik vektori tebranayotgan tekislikni tebranish tekisligi deyiladi. Yassi 
qutblangan yorug‟likni tabiiy yorug‟likdan polyarizatorlar deb ataluvchi
asboblar yordamida olish mumkin. Bu asboblar tekislikga parallel tebranishlarni

---

bemalol o‟tkazib, bu tekislikga perpendikulyar tebranishlarni ushlab turadi 2-
rasm.