Prokuratura organları iskerliginiń tiykarǵı baǵdarları hám olar iskerliginiń tiykarǵı principleri Rejesi: Prokuratura organları haqqında ulıwma túsinik

2. Prokuratura organları iskerliginiń tiykarǵı principleri

Principler belgili bir teoriyanıń, pánniń, dúnyaqarastıń, siyasıy shólkemniń dáslepki baslanıwın ózinde sáwlelendiredi. “Prinsip” sózi latınshadan “principium” “tiykar”, “tiykarında jatıwshı jaǵday” degen mánilerdi ańlatadı.

Prokuraturanıń shólkemlestiriliwi hám onıń iskerligine qarata qollanılǵanda - bul Ózbekstan Rеspublikаsı “Prokuratura haqqında”ǵı nızamda bekkemlengen prokuraturanıń mámlekettegi hám siyasattaǵı áhmiyetin ózinde sáwlelendiriwhi tiykarǵı talaplardan ibarat boliıp tabıladı. Bul tiykarǵı talaplar prokurordıń wazıypaların, wákilliklerin, sonday-aq, mámlekette nızamlardı anıq hám teńdey atqarılıwın ámelge asırıw ushın qollanılatuǵın huqıqıy qurallar hám usıllardıń mazmunın ózinde sáwlelendiredi. Bunnan tısqarı prokuratura mekemeleri basqa mámleket organları, hátteki, basqa huqıq qorǵaw organlarınan qaysı sıpatları hám belgilerine kóre parıqlanıwın ózinde kórsetedi. Nızam tárepinen belgilengen principlerge prokuratura tárepinen ámel etiliwi oǵan óz aldına qoyılǵan mámlekettegi nızamlardıń anıq hám teńdey orınlanıwın támiyinlewdi qadaǵalaw kibi wazıypanı tabıslı ámelge asırıwǵa imkaniyat beredi. Prokuror qadaǵalawı principlerine Ózbekstan Respublikası Konstituciyası hám Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyasında óz kórinisin tapqan prokuratura halatın belgilep beriwshi, nızam buzılıw jaǵdayı kim tárepinen ámelge asırılıwına qaramastan oǵan ózine júkletilgen wazıypalardı tabıslı ámelge asırılıwı ushın berilgen ǵárezsiz mámleket organı dárejesinen paydalanıwı bekkemlengenligin kirgizsek boladı.
Principlerdiń ámege asırılıw tártibi hám shárayatları. Birlik hám oraylasıw principi. Principlerdi prokuror tárepinen ózine júkletilgen wazıypalardı ámelge asırıw tártibi hám shárayatların aralastırıp jibermew kerek. Prokuror tárepinen ózine júkletilgen wazıypalardı ámelge asırıw prokuratura iskerliginiń shólkemlestiriw iskerlik principlerine qarata hárdayım boysınıwshańlıq xarakterdi ózinde sáwlelendiredi. Nızamda bekkemlengen prokuratura organların shólkemlestiriw hám olar iskerliginiń principleri tikkeley bir-birine baylanıslı hám óz-ara ajıralmas esaplanadı. Olardı bir-birinen ajıratıp bolmaydı. Olardı kompleks birgelikte túsiniw hám turmısqa en jaydırıw nátiyjesinde prokuror óz iskerligin Ózbekstan Respublikası Konstituciyası hám mámlekettiń basqa nızamlarında kórsetilgen talaplarına maslap ámelge asıra aladı. Ózbekstan Rеspublikаsınıń “Prokuratura haqqında”ǵı nızamnıń 5-statyası talaplarına kóre, prokuratura organları iskerligi nızamda belgilengen principlerge qurılǵan bolıp, bul principler tómendegiler bolıp tabıladı: birlik, oraylasıw, nızamlılıq, ǵárezsizlik hám áshkaralıq.
Prokuratura organlarınıń birlik hám oraylasıw principi prokuratura organları Ózbekstan Rеspublikаsı Bas prokurorı basshılıq etetuǵın birden-bir oraylasqan sistemanı shólkemlestiriwi hám dárejesi tómen turıwshı prokurorlar joqarı turıwshı prokurorlarǵa hám Ózbekstan Rеspublikаsı Bas prokurorına boysınıwı, sonıń menen birge esaplılıq tiykarında iskerlik kórsetiwin bildiredi. Usı princip bárshe buwındaǵı prokurorlardıń aldında turǵan wazıypa hám aqsetler birdey ekenin bildiredi. Bul princip jáne nızamlardıń anıq hám teńdey atqarılıwı boyınsha iskerlik forması hám usılların, anıqlanǵan nızam buzılıw jaǵdaylarına qarata prokurorlıq tásir sharaların qollawdı hám de nızam buzılıwdıń aldın alıw sharalarınıń teńdey ámelge asırılıwın bildiredi. Birlik hám oraylasıw principine tiykarlanıp joqarı turıwshı prokuror tómen turıwshı prokurorǵa kórsetpeler beriwge yamasa onıń hárqanday, sol esaptan, processual qarardı ózgertiw yamasa biykarlawǵa haqılı, sonday-aq, ol óz boysınıwındaǵı hámme prokurorlardıń jumısları durıs shólkemlestiriliwi ushın tolıq juwapker bolıp tabıladı.