Психологиянинг предмети


Download 1.05 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/131
Sana11.10.2023
Hajmi1.05 Mb.
#1698984
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   131
Bog'liq
умумий психология маруза матни

психофизик қонун номи билан юритиладиган қонун қуйидагича изоҳланади. 
Сезгининг жадаллиги қўзғатувчи кучининг логарифмига пропорционалдир. 
Бошқача қилиб айтганда, қўзғатувчининг кучи геометрик прогрессия йўли 
билан оша борган тақдирда сезгиларнинг жадаллиги арифметик прогрессия 
йўли билан ошади. Бу қонун Вебер - Фехнер қонуни ҳам деб аталади.
Айирма сезувчанлик ёхуд фарқ ажратиш сезувчанлиги ҳам 
фарқланиш чегарасининг ўлчамига нисбатан тескари боғланишда бўлади; 
фарқланиш чегараси қанчалик катта бўлса, айирма сезувчанлик ҳам 
шунчалик кам бўлади. 
Сезгилар чегарасининг абсолют меъёри билан белгиланадиган 
анализаторнинг сезгирлиги барқарор бўлмасдан қатор физиологик ва 
психологик шарт-шароитлар таъсири остида ўзгариб туради. Ушбу шарт-
шароитлар орасида адаптация (мослашиш) ҳодисаси алоҳида ўрин эгаллайди.
Адаптация – ёхуд мослашув – сезги органлари сезгирлигининг 
қўзғатувчи таъсири остида ўзгариши демакдир. 
Адаптация (ёки мослашиш) икки турга бўлинади: 
а) негатив адаптация; 
б) позитив адаптация. 
Позитив адаптацияда кучсиз қўзғатувчи таъсири остида сезгирлик 
ошади. Кўриш анализаторида позитив адаптация, қоронғулик адаптацияси 
дейилади. 
Негатив адаптация икки хил бўлади: 
а) қўзғатувчининг давомий таъсиридан сезгирлик йўқолади. Масалан, 
қўлимизга юк қўйилса сезамиз, аммо вақт ўтиши билан сезмай қоламиз. 
б) кучли қўзғатувчи таъсиридан сезгирликнинг сусайиши. Масалан, қоронғу 
хонадан бирданига чиқиб қолсак, аввалига ҳеч нарса кўрмаймиз, вақт ўтиши 
билан сезгирлик пасайиб биз нормал кўрамиз. 
Адаптация тери рецепторларида тез юзага келади. И.П.Павлов 
фикрича, “Адаптация бош мия пўстлоқ қисмидаги муҳофазаловчи 
тормозланиши туфайли ҳосил бўлади”. Ҳароратга, ҳидларга нисбатан ҳам 
адаптация бўлади. 
Сенсибилизация – анализаторларнинг ўзаро муносабати ва машқ 
қилиши натижасида сезгирликнинг кучайишидир. 
Сенсибилизациянинг адаптациядан фарқи: 
1. Адаптацияда сезгирлик ошади ёки камаяди, сенсибилизацияда эса фақат 
ошади; 


2. адаптацияда сезгирликнинг ўзгариши ташқи чегараларга боғлиқ бўлса, 
сенсибилизацияда психологик, физиологик ҳолатларга боғлиқ бўлади. 

Download 1.05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   131




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling