Psixodiagnostika

Testlar nomi
Qatordagi joyi
Minnesotekning “Ko’paspektli shaxs so’rovnomasi”	1
Vekslerning “Kattalar uchun intellekt shkalasi”	2
Bendert-Geshalt testi	3
Rorshax testi	4
Vekslerning “Bolalar uchun intellekt shkalasi”	5
Mavzular appersepsiyasi testi	6
Tugallanmagan so’zlar testi	7
“Odamni rasmini chiz” testi	8
“Uy-daraxt-odam” testi	9
Piboda testi	10
Retterning tugallangan so’zlar testi	11
Vekslerning xotira shkalasi	12

1970 yillar davomida psixologik test o’tkazish jarayoni va ularni tashkillashtiruvchi mutaxassislar, mazkur sohada ishlovchilar bu sohaga aloqasi bo’lmaganlar tomonidan bildirilgan tanqidlar hujumida edi. Ma’lum bo’lishicha o’sha davrda qator testlarning validlilik darajasiga yetarli e’tibor berilmagan. Natijada, tanqidchilar tomonidan psixologik testlarni umuman o’tkazmaslik haqidagi ayrim e’tirozlar aytilgan. Shundan kelib chiqqan holda inson ahloqini tabiiy sharoitlarda kuzatish test o’tkazishga nisbatan muhim ahamiyat kasb etishi g’oyasi ilgari surilgan. Oqibatda, test tarafdorlari yangi testlarni yaratganlar. Bu testlar validliroq bo’lib, eskilarini qayta standartlashtirganlar. Bundan tashqari aniq validlik kriteriyasiga ega bo’lgan hamda tor mutaxassislik doirasi bo’yicha qo’llaniladigan testlar ishlab chiqildi.

Tadqiqotlarni ko’rsatishicha, American Psychologist jurnalini 1981 yil oktyabr soni testlashtirishga va unga xavf soluvchi moyillikka bag’ishlangan. Bu davrda ham testlar soning oshishi davom etardi. Shaxs xususiyatlarini diagnostika qilish uchun anchagina yangi so’rovnomalar ishlab chiqilgan bo’lib, ulardagi savol-javoblar ongli yoki ongsiz ravishda soxtalashtirilishi (falsifisirlashgan) mumkin, degan fikr tekshiriluvchilarni xavotirga solardi. Natijada, validlik har bir diagnostik usullarni, ayniqsa proyektiv metodikalarning nozik qirrasi sifatida ajralib qoldi. Bu davrda tanqidlari proyektiv testlar mavqyeiga nisbatan kam ta’sir qilgan. Mashhurligi bo’yicha bu yillarda birinchi o’nlikka quyidagi testlar: MMPI, WAIS, Bender-Geshtalt testi, Rorshax testi, WISC, qo’shimcha takliflar testi, TAT, inson rasmi va boshqa ayrim metodikalar kirgan (2.6.2-jadval).