Psixologik treyningda art terapiyaning o’rni 301-guruh talabasi hikmatullayeva husnorabonu

PSIXOLOGIK TREYNINGDA ART TERAPIYANING O’RNI

301-GURUH TALABASI HIKMATULLAYEVA HUSNORABONU

Art terapiya nima?

• Art-terapiya (inglizcha: art — „sanʼat“ + terapiya- davolash) - sanʼat va ijodkorlikdan foydalanishga asoslangan psixoterapiya va psixologik korreksiyaning yoʻnalishlaridan biri. Soʻzning tor maʼnosida art-terapiya odatda mijozning psixo-emotsional holatiga taʼsir koʻrsatishga qaratilgan vizual art terapiyani anglatadi .
• „Art terapiya“ atamasi (soʻzma-soʻz: sanʼat bilan davolash) rassom Adrian Xill tomonidan 1938-yilda sanatoriylarda sil kasalligi bilan ogʻrigan bemorlar bilan ishini tavsiflash jarayonida kiritilgan. Ushbu usullar AQShda Ikkinchi Jahon urushi paytida fashistlar lagerlaridan olingan bolalar bilan qoʻllanilgan. Dastlab, art-terapiya Z. Freyd va K. G. Yungning psixoanalitik qarashlarini aks ettirdi, unga koʻra mijozning badiiy faoliyatining yakuniy mahsuloti (chizma, haykaltaroshlik, montaj boʻladimi) uning ongsiz aqliy jarayonlarini ifodalaydi. 1969-yilda Amerikada Amerika Art Terapiya Uyushmasi tashkil etildi [2] .

ART TERAPIYANING TURLARI:

Biblioterapiya
Raqs terapiya
Drama terapiya
Qum terapiya
Musiqa terapiya

ART TERAPIYANING TURLARI:

Qo`g`irchoq terapiya
Haykal terapiya
Fototerapiya
O`yin terapiya
Izoterapiya

ART TERAPIYANING VAZIFALARI:

• Agressiya va boshqa salbiy his-tuygʻular uchun ijtimoiy jihatdan maqbul boʻlgan joy ajratish.
• Yordamchi usul sifatida davolash (psixoterapiya) jarayonini osonlashtirish.
• Psixodiagnostika uchun material olish.
• Bostirilgan fikrlar va his-tuygʻular bilan ishlash.
• Mijoz bilan aloqa oʻrnatish.
• Oʻz-oʻzini nazorat qilishni rivojlantirish.
• Tuygʻular va his-tuygʻularga eʼtibor qaratish.
• Ijodkorlikni rivojlantirish va oʻz-oʻzini hurmat qilishni oshirish.

Art-terapiyaning asosiy maqsadi oʻzini namoyon qilish va oʻzini oʻzi bilish qobiliyatini rivojlantirish orqali ruhiy holatni uygʻunlashtirishdir.. 

MUSIQA TERAPIYA

Hech kimga sir emaski, musiqa turli xil narsalarni yaratishi mumkin terapevtik ta'sir. Ba'zi tovushlar to'g'ridan-to'g'ri ta'sir qiladi asab tizimi shaxs, aniq sabab fiziologik javoblar shuningdek, his-tuyg'ular.

Misol uchun, bir musiqiy kompozitsiya yurak urishi va nafas olishni tezlashtiradi, quvonchli kayfiyatni yaratadi, boshqasi esa odamni butunlay dam olishga yordam beradi. Musiqiy terapiya individual yoki guruh bo'lishi mumkin. Tabiiyki, dastlab shifokor tushuntirish ishlarini olib boradi, mashg'ulotning maqsad va vazifalarini aytadi, bemorni diqqatini biror narsaga qaratishni so'raydi va hokazo.

O’YIN TERAPIYA

O'yin terapiyasi kattalar uchun ham mos keladi. Masalan, o'yin davomida bemor hayotdan biron bir sahnani ishlab chiqishi va xatti-harakatlarini to'g'rilashi mumkin. Aytgancha, bunday mashg'ulotlarda ko'pincha bolalar ota-onalari bilan qatnashadilar - qo'shma o'yin bolalar va kattalarning yaqinlashishiga, o'zlarini va bir-birlarini yaxshiroq tushunishlariga imkon beradi.

IZOTERAPIYA

Izoterapiya - tasviriy san'at yordamida davolash. Bugungi kunda ushbu texnika eng mashhurlaridan biridir. Chizish odamga chuqur mojarolarni engish, g'azab, tajovuz va umidsizlikni tashlash imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, bemor ish oxiridan qoniqish his qiladi. Inson tomonidan yaratilgan suratlar yoki boshqa san'at asarlari ijtimoiy ma'qullashga, o'z-o'zini hurmat qilishni oshirishga, izolyatsiya va komplekslarni engishga yordam beradi.

• Rasmlarni yaratish uchun mavzu, uslub va materiallar unchalik muhim emas. Bemor dars davomida mavhum narsalarni chizishi mumkin. Bolalar uchun art-terapiyaning bunday turlari faqat xudojo'ydir. Qabul qiling, hamma ham rassomning iste'dodi bilan tug'ilmaydi. Va bu erda hatto eng kichiklar ham, masalan, barmoqlari bilan chizilgan asarlar yaratishi mumkin.

Art terapiyasi asosan quyidagi holatlarda o`tkaziladi:

• past kayfiyat;
• stress;
• inqiroz (yosh yoki ekzistensial);
• hissiy beqarorlik, jahldorlik, zaiflik va boshqalar;
• apatiya, hayotga qiziqishning yo'qolishi;
• depressiya, shu jumladan yo'qotish bilan bog'liq depressiya;
• jismoniy va/yoki ruhiy jarohatlar;
• qo'rquv, fobiya, xavotirning kuchayishi;
• o'zini past baho, o'ziga nisbatan salbiy his-tuyg'ular, salbiy o'zini-o'zi tushunchasi;
• har xil turdagi giyohvandlik;
• shaxslararo nizolar (oila, ish va boshqalar);
• har qanday ichki ziddiyat.