Psixologiya” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

2. Moliyaviy hisobotlardagi axborotlar qanday sifat talablarga javob berishi kerak?
Moliyaviy hisobotlardagi axborotlar asosiy va qo’shimcha sifat talablarga javob berishi kerak. Asosiy sifat talablariga Ishonchlilik va O’rinlilik kiradi. Qo’shimcha sifat talabalariga Qiyoslanuvchanlik, Tushunarlilik, Tekshiriluvchanlik, O’z vaqtida taqdim etish kiradi.
Axborotni ishonchli taqdim etish deganda uning to’liqlilik, holislik va bexatolik sifatlarga egaligi tushuniladi.
Axborotni o’rinlilik taqdim etish deganda uning axbotorning korxona kela kelajagini bashorat qilish imkonini berishi kerakligi va axborotning isbotlovchi xususiyatining bo’lishi keraligi sifatlarga egaligi tushuniladi.
Moliyaviy hisobotning tushunarliligi quyidagilardan tashkil topishi kerak:

1. 
   Tasniflash, tizimlash va qisqalik
   
2. 
   Sodda ko’rinishda taqdim etish emas
   
3. 
   Foydalanuvchilar yetarli darajada tayyorlangan deb hisoblash
   

Moliyaviy hisobotning qiyoslanuvchanligini uning izchilligi, xilma xilligi va hisobning muqobil shakllarini qo’llashni minimallashtirish xususiyatlari tashkil qiladi.
Moliyaviy hisobotning tekshuriluvchanligini quyidagilar tashki qiladi:

• 
  Mustaqil mutaxassislarning hodisa haqqoniy aks ettirilganligi to’g’risida yakdilligi
  
• 
  Bunda hodisani baholashda to’liq yakdillik bo’lishi shart emas
  
• 
  Qo’llanilayotgan asoslarning yoritilishi
  

Moliyaviy hisobotning o’z vaqtida taqdim etilishi deganda Axborotning o’z vaqtida qarorlar qabul qilish uchun olinishi va doim tezlikda emas, chunki ba’zida ma’lumot uzoq vaqt dolzarbligicha qolishi anglashiladi.
3. Hozirgi paytda amalda bo’lib turgan hisobning xalqaro standartlari
Hozirgi paytda amalda bo’lib turgan buxgalteriya hisobining xalqaro standartlari:²

BHXS 1	Moliyaviy hisobotlarni taqdim etish
BHXS 2	Tovar-moddiy zaxiralar
BHXS 7	Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot
BHXS 8	Hisob siyosatlari, hisoblab chiqilgan baholardagi o’zgarishlar va xatolar
BHXS 10	Hisobot davridan keyingi hodisalar
BHXS 12	Foyda soliqlari
BHXS 16	Asosiy vositalar
BHXS 19	Xodimlarning daromadlari
BHXS 20	Davlat grantlarini hisobga olish va davlat yordami to’g’risida ma’lumotlarni ochib berish
BHXS 21	Bir aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda
BHXS 23	Qarzlar bo’yicha xarajatlar
BHXS 24	O’zaro bog’liq tomonlar to’g’risidagi ma’lumotlarni ochib berish
BHXS 26	Pension tizimlar bo’yicha buxgalteriya hisobi va hisobot
BHXS 27	Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotlar
BHXS 24	O’zaro bog’liq tomonlar to’g’risidagi ma’lumotlarni ochib berish
BHXS 28	Qaram tadbirkorlik sub’ektlaridagi va qo’shma korxonalardagi investitsiyalar
BHXS 29	Giperinflyatsiyali iqtisodiyotlarda moliyaviy hisobot berish
BHXS 32	Moliyaviy instrumentlar: taqdim etish
BHXS 33	Bir aksiyaga to’g’ri keladigan foyda
BHXS 34	Oraliq moliyaviy hisobotlar
BHXS 36	Aktivlarning qadrsizlanishi
BHXS 37	Rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlar
BHXS 38	Nomoddiy aktivlar
BHXS 40	Investitsion mulk
BHXS 41	Qishloq xo’jaligi

Moliyaviy hisobot xalqaro standartlarining nomlanishi:³

MHXS 1	“Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini birinchi marta qo’llash”
MHXS 2	“Aksiyaga asoslangan to’lov”
MHXS 3	“Biznes birlashuvlari “
MHXS 4	“Sug’urta shartnomalari”
MHXS 5	“Sotish uchun mo’ljallangan uzoq muddatli aktivlar va davom ettirilmaydigan faoliyat “
MHXS 6	“Foydali qazilmalar zaxiralarini qidirish va baholash”
MHXS 7	“Moliyaviy instrumentlar: ma’lumotlarni ochib berish”
MHXS 8	“Operatsion segmentlar”
MHXS 9	“Moliyaviy instrumentlar”
MHXS 10	“Jamlangan (konsolidatsiyalashgan) moliyaviy hisobotlar”
MHXS 11	“Birgalikdagi faoliyat bo’yicha kelishuvlar”
MHXS 12	“Boshqa tadbirkorlik sub’ektlarida ishtirok etish to’g’risidagi ma’lumotlarni ochib berish”
MHXS 13	“Haqqoniy qiymatni baholash”
MHXS 14	“Ta’rif tuzatishlarini keyinga qoldirish hisobi”
MHXS 15	“Xaridorlar bilan shartnomalar tuzish bo’yicha daromad”

1^ www.mf.uz – Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari

2^ Jadval www.mf.uz – Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari ma’lumotlari asosida tayyorlandi

3^ Jadval www.mf.uz – Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari