Psixologiyaning tadqiqot metodlari Kuzatish metodi

Tajriba (eksperiment) metodi. Bu metod turli yoshdagi va kasbdagi odamlar 
(chaqaloq, bola, o’spirin, balog’atga etgan va kabilar)ning psixikasini chuqurroq, 
aniqroq tadqiq qilish metodlari ichsida eng muhim hisoblanadi. Eksperiment 
metodi yordamida sun’iy tushunchalarning shakllanishi, nutqning o’chishi, 
favqulottda holatdan chiqarish, muamala vaziyatini hal qilish jarayonlari, 
shaxsning his-tuyg’ulari, xarakteri va tipologik xususiyatlari o’rganiladi. Inson 
psixikasining nozik ichki bog’lanishlari, munosabatlari murakkab mexanizmlari 
tekshiriladi. Buning uchun eksperiment materialini tekshiruvchi sinchikovlik bilan 
tanlashi, ob’ekt tarzda har xil holat va vaziyatlarni yaratishi, bunda sinaluvchining 
yoi, aql-idroki, xarakter xususiyati, his-tuyg’usi, qiziqishi va saviyasiga, turmush 
tajribasiga, ko’nikma va malakalariga e’tibor berishi lozim.
Eksperiment metodi. O’z navbatida tabiiy laboratoriya metodlariga 
ajratiladi. Tabiiy 
metod psixologik-pedagogik 
masalalarni hal qilishda 
qo’llaniladigan. Bu metodning ilmiy asoslarini 1910 yilda rus psixologi 
A.F.Lazzurskiy ta’riflangan. Tabiiy metoddan foydalanishda ishlab chiqish 
jamolari a’zolarining, ilmiy muassasalari xodimlarning, o’qituvchilar, keksaygan 
kishilarning psixolog o’zgarishlari, o’zaro munosabatlari, ishchanlik qobiliyatlari 
mutaxasislikka yaqqolligi muomilalaroini hal qilish nazarda tutiladi. Tabiiy 
sharoitlarda inson psixikasini o’rganishda sinaluvchilar (bog’cha bolalari, maktab 
o’quvchilari, ishchilar, dehqonlar, ziyolilar, biznesmenlar, fermerlar, ilmiy 

---

hodimlar va hokazolar)ning bexabar bo’lishi ta’lim jarayonida berilayotgan 
bilimlar tadqiqot maqsadi muvofiqlashtirilishi, katta yoshdagi odamlarga 
tarbiyaviy ta’sir o’tkazish (interaksiya) kundalik mehnat tarzi doirasida amalga 
oshirilishi, zavot va fabrikada emas moddiy maxsulot ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirishga qaratilishi lozim.