Pul, kredit va banklar

Kredit  uyushmalari  passiv  operatsiyalari–  bu  mablag‘larni  jalb  qilish 
bilan  bog‘liq  operatsiyalaridir.  Kredit  uyushmalari  mablag‘larni  pay 
badallari,  muddatli  va  jamg‘arma  depozitlar,  boshqa  moliyaviy 
muassasalardan  kredit  sifatida  jalb  qilishi  mumkin.  Shuningdek,  kredit 
uyushmalarining  daromad  va  foydani  shakllantirish  bilan  bog‘liq 
operatsiyalarini  ham  ularning  passiv  operatsiyalari  sifatida  tasniflash 
mumkin.  
Kredit  uyushmalarini  tashkil  etishning  asosiy  passiv  operatsiyalari  va 
ularni  tashkil  etishning  talablaridan  biri  ustav  kapitalini  shakllantirish 
hisoblanadi.  Kredit  uyushmalari  pay  badallari  (ustav  kapitali)  uning 
ta’sischilari tomonidan shakllantiriladi.  
Kredit  uyushmalari  ustav  fondi  pul  mablag‘laridan,  shuningdek, 
mazkur  tashkilot  ustav  fondi  miqdorining  yigirma  foizidan  oshmaydigan 
boshqa  mol  –  mulk  hisobidan  shakllantirilishi  mumkin.  Kredit  hisobidan  va 
garovga  olingan  mablag‘lardan  hamda  boshqa  jalb  etilgan  mablag‘lardan 
kredit uyushmalari ustav fondini shakllantirishga ruxsat berilmaydi. 
Kredit  uyushmalarining  muddatli  va  jamg‘arma  depozitlari  unga  a’zo 
jismoniy  va  yuridik  shaxslardan,  shuningdek,  yakka  tartibdagi  tadbirkorlik 
sub’ektlari hisobidan shakllantiriladi. 
Ta’kidlash  joizki,  kredit  uyushmalarida  muddatli  va  jamg‘arma 
depozitlar  bo‘yicha  to‘lanayotgan  foiz  stavklarining  yuqoriligi  aholining 
kredit  uyushmalarida  omonatlarni  jamg‘arishga  bo‘lgan  ishtiyoqini 
oshirmoqda.  Biroq,  bu  omonatlar  bilan  bog‘liq  risklarni  vujudga  kelishiga 
sabab bo‘ladi. 
Kredit  uyushmalari,  moliyaviy  muassasa  sifatida  qo‘shimcha 
resurslarga kuchli ehtiyoj sezadi. Kredit uyushmalari, albatta ushbu ehtiyojni 

---

ustav  kapitali,  omonatlar,  taqsimlanmagan  foyda  hisobidan  qondirishga 
alohida  e’tibor  qaratadi.  Shunga  qaramasdan,  ushbu  moliyaviy  manbalar 
hisobidan shakllantirilgan mablag‘lar yetarli bo‘lmaganda tijorat banklaridan 
qisqa va uzoq muddatli kreditlarni jalb etadi.