Pul tizimining barqarorligi va unga ta’sir qiluvchi omillar reja: Kirish


Inflyasiya, uni kelib chiqish sabablari, shakllari, oqibatlari va


Download 203.95 Kb.
Pdf ko'rish
bet10/14
Sana03.12.2023
Hajmi203.95 Kb.
#1799280
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
Bog'liq
Pul tizimining barqarorligi va unga ta’sir qiluvchi omillar reja sherov uzoqboy 333333333334444

1. Inflyasiya, uni kelib chiqish sabablari, shakllari, oqibatlari va 
undan chiqish yo’llari 
Inflyasiya lotincha infeotio so’zidan olingan bo’lib shish, burtish, ko’pchish 
ma’nosini anglatadi. 
Inflyasiya so’zi XIX asr o’rtasidan boshlab iqtisodiy termin sifatida 
qo’llana boshlagan, ungacha tibbiyotda xafli usma kasalini ifodalashda qullanilgan. 
Lekin xaqiqatda ham xavfli, u umumiqtisod uchun xavfli. 
Inflyasiya so’zining iqtisodiy ma’nosi-muomilada mavjud bo’lgan tovarlar va 
ularning bahosiga va miqdoriga nisbatan ko’p pul chiqarish demakdir. 
Inflyasiya so’zi pul muomilasi sohasida AQShning Shimoliy va Janubiy 
shtatlari o’rtasida grajdanlar urushi bo’lganda muomilaga juda ko’p miqdorda (450 
mln grin bek) qog’oz dollor chiqarilgan vaqtidan boshlab qullanila boshlagan. 
Ularni sotib olish qobiliyati ikki yildan keyin 50 foizga tushib ketgan. 


26 
Tarixga ko’ra urush va boshqa ofatlar sababli davlat xarajatlarining oshib 
ketishi, inflyasiya bilan o’zviy bog’liq. Masalan, Angliyada kuchli inflyasiya XIX 
asrning boshida Napolion bilan urush davrida, Fransiyada franso’z revolyusiyasi 
davrida, Rossiyada XIX asrning o’rtalarida nomoyon bo’lgan. Germaniyada juda 
yuqori sur’atlardagi inflyasiya 1923 yillarda bo’lib, muomiladagi pul massasi 496 
kvintillion markaga yetgan va pul birligi trillion markaga qadrsizlangan.
Oldingi inflyasiyalarning xususiyati shundagi, ular ma’lum davrda nomoyon 
bo’ladi. Hozirgi davr inflyasiyasi odatda doimiy (xronik) xarakterga ega bo’lib, 
xo’jalik faoliyatining barcha sohalarini qamrab olish bilan, pul, omillaridan tashqari 
boshqa iqtisodiy omillarga ta’sir qilishi bilan farqlanadi. 
Inflyasiyaning asosiy sabablari. 
✓ Jamg’arma va iste’mol o’rtasidagi. 
✓ Talab va taklif o’rtasidagi 
✓ Muomiladagi pul muassasi va xo’jaliklarning naqd pulga bo’lgan talabi 
o’rtasidagi nomutonosibliklardir. 
Bulardan tashqari pul talabining tovar taklifidan oshishi natijasida pul 
muomilasi qonunning bo’zilishi, ishlab chiqarish xarajatlarining o’sishi natijasida 
tovarlar bahosining oshishi va shu sababli pul massasining ortib borishi, ishlab 
chiqarishni qisqarishi, ba’zan byudjet difisetini qoplash uchun qo’shimcha pul 
chiqarish va boshqalar ham sabab bo’ladi. 
Inflyasiyani yuzaga keltiruvchi omillarni ichki va tashqi sabablarga bo’lish 
mumkin. 
Ichki omillar mamlakatni monetar – pul siyosati hamda xo’jalik faoliyati 
bilan bog’liq (nomutonosiblik, baholardagi davlatni yakka xokimligi, noto’g’ri 
kredit siyosati, pul muomilasi qonunining bo’zilishi va boshqalar). 
Tashqi omillarga jahon iqtisodida bo’lgan inqirozlar (xomashyo, yoqilg’i, 
valyuta buyicha), davlatning valyuta siyosati, davlatning boshqa davlatlar bilan 
bo’ladigan noqonuniy operasiyalari va boshqalar kiradi. 
Yuqoridagilardan kelib chiqib inflyasiya deb ijtimoiy ishlab chiqarish 
rivojlanishida yuzaga keluvchi disproporsiyalar sababli tovarlar va xizmatlar 


27 
bahosining umumiy va to’xtovsiz o’sishi va natijada pul muomilasi qonununing 
bo’zilishi oqibatida pul birligining qadrsizlanishiga aytiladi. 

Download 203.95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling