Pulning mohiyati va funksiyalari Reja

2. Muomila vositasi. Bu funksiya yordamida tovar oni tovarni pulga ayirboshlash (T-P) yuz beradi. Bu jarayonda pul vositachilik qiladi, pul muomila vositasi funksiyasini bajaradi.

Pul ishtirokida tovar ayriboshlash tovar muomilasi shaklini oladi. Bundan farqliroq barter lib malganidan bozor iqtisodiyotiga tori kelmaydi, shu sababli u pul qadrsizlangan, tovar topish mushkul bollaniladi.

Ollanilgan hollari ham mavjud. Barter taraqqiy etgan mamlakatlar uchun xos emas. Bu shuning uchunki aynan ayriboshlash uchun ming yillar oldin pul uylab topilgan. Shuning bilan birga yosh mamlakatlar oldirishda barterni mazbekistonda 1994 yilda umumiy eksportni 17 foizini barter tashkil etgan. 1995 yilda u ikki barobardan kolov vositasi. Ayrim adabiyotlarda pulning toshib yuboriladi. Aslida ular olov funksiyasida tovar ham naqd pulda ham naqd pulsiz holda sotiladi.

b) muomila vositasida tovar va pul harakati bir vaqtda amalga oshiriladi deb tushiniladi, tolov muddatini kutilishi mumkin.

c) muomila vositasida tovarni sotuvchi va oluvchi ola tugaydi, toladi.

Pulni tolovlar amalga oshiriladi, aholiga ish haqi, nafaqa, kommunal va boshqa xizmatlarga tolov funksiyasini tan olmaslik debitor va kreditor qarzlarni oshishiga, kredit bojalik jarayonlarining mesir koarma vositasi. Bu pulning jamlangan boylik shakliga kirib olganda xarid etish vositasi booz yoki tanga bozida mehnatni mujassamlashtirgani, unga hamma narsani xarid etish yoki uni jamlab saqlash mumkin boni pul hamma yerda unga belgilangan nominalga (masalan 500 solov uchun qabul qilinadi. Pul boshqa likvidlik vositalariga nisbatan (yer, bino, aksiya, obligasiya, sertifikat) barqaror vosita hisoblanadi, uning qadri inflyasiya bozgarib turadi.

Pulni sifati va soni mavjud. Pulni sifati cheksiz boni pulga zarur bolishi mumkin, chunki unga cheklangan miqdorda tovar sotib olish mumkin.

Pulni qimmatbaho, noyob buyumlarga, sanarish mumkin.

Adabiyotlarda pul xazina tozining real qiymatiga ega booz pullar asosan muomila va totmishda pul jahon puli vazifasini xam bajargan. Bunda mamlakatlar olovlardagi baho masshtabini har bir mamlakatning pul birligini malishligi bilan xarakterlanadi. Jumladan, 1961 yildagi pul reformasidan keyin SSSR rubli q, chunki XVF ning 1976 yil maydagi Yamaykaning Kengston shahridagi yigtirof etilgan. Shu sabab hozir oli pul birliklari bajaradi.
Pulning funksiyalari oliq va ular bir-birini toliq ifoda qiladi. Pulning funksiyalari ketma-ketligiga elchovi vazifalarini bajarmasdan turib muomila, jamglov vositasi bolchovi sifatida mustahkamligi uning muomila, toarma funksiyalaridagi oga ega bominlash usullari.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul unga yuklatilgan vazifalarni bajargandagina u iqtisodiyotni barqaror ushlab turishga va taraqqiy ettirishga xizmat qiladi.
Respublikamiz Prezidenti I.A. Karimov 1995 yil 21-dekabrda Oliy Majlisning IV kidlaganidek Bugungi eng muhim vazifa valyutamiz baquvvat, dunyoda obrolishi lozim. Sominlash va qadrini oshirish umummilliy vazifa. Respublikamizdagi barcha fuqarolarning farovonligi ana shu vazifani hal etilishiga bog-eliq. Hisob-kitoblarimiz hamda bu vazifani hal etish uchun barpo qilingan va toz oldimizga ana shunday vazifani qorsatmoqda. Buni uchun nima qilmoq kerak?: