Alisher Navoiy nomidagi Toshkent
davlat o‘zbek tili va adabiyoti
universiteti
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI:
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2022)
http://compling.navoiy-uni.uz/
357
PYTHON DASTURLASH TILIDA IMLOVIY TAHRIR QILISH
DASTURLARI HAQIDA
Xudayberganov Nizomaddin Uktambay oʻgʻli,
7nizomaddin7@gmail.com
nizomaddin77@navoiy-uni.uz
Alisher Navoiy nomidagi
Toshkent davlat oʻzbek tili va adabiyoti universiteti
Kompyuter lingvistikasi mutaxassisligi magistranti
Annatotsiya. Matnlarni avtomatik tahrir qilish algoritmi haqida soʻz
yuritiladi.
Tahrir jaroyidagi dasturlar, python dasturlash tili kutubxonasi haqida
fiklar beriladi. Zamonaviy axborot texnologiyaning
avtomatik tahrir jaroyonida
qoʻllash masalalari izohlanadi.
Kalit soʻzlar: Avtomatik tahrir, spellchecker, python noisy channel, NLP
(National language protsessing – tabiiy til jarayoni), PySpellChecker.
Kirish. Shuni takidlash kerakki, axborot
texnologiyalari butun bir
hayotimizga ta’sir qilishda davom etmoqda. Zamonaviy axborot texnologiyalarining
rivojlanishi bilan, ularning tilshunoslikdaga roʻli ham tobora oshib bormoqda. Atish
kundagi kompyuter lingvistikasi sohasi bunga aniq dalil sifatida koʻrsatish mumkin.
Kompyuter lingvistikasi fani 1960 yilda AQSHda shakllandi. Mazkur fan
XX asrning oʻrtalarida paydo boʻlgan matematik lingvistika fani asoslaridan kelib
chiqqan. Tabiiy tillar grammatikasi formal modeli
kompyuterda tarjima qilish,
tillarga oʻrgatish, bilimlarni diagnostika qilish, matnlarni
tahrirlash kabi amaliy
dasturlarni ishlab chiqishga asos boʻlgani holda kompyuter lingvistikasi
yoʻnalishiga zamin yaratdi[1].
Olimlar asosan statistik tahlil yo‘nalishi bo‘yicha
izlanishlarni amalga
oshirganlar. O‘zbek tilshunosligidagi kompyuter lingvistikasining boshqa
yo‘nalishlari esa o‘z tadqiqotchilarini kutmoqda. Shunga ko‘ra,
bugungi kunda
o‘zbek tilshunosligining kompyuter bilan bog‘liq holda hal etilishi lozim bo‘lgan
quyidagi vazifalarni ta’kidlab ko‘rsatish mumkin:
1.
O‘zbek tilining kompyuter uslubini yaratish.
2.
Axborot matnlaridagi qoliplilik, qisqalik standartlarini ishlab iqish.
3.
Internet saytlarini yaratish me’yorlarini belgilash.
4.
Kompyuter izohli va tarjima lug‘atlarini yaratish.
5.
O‘zbek tili va adabiyoti darsliklarining elektron versiyasini ishlab chiqish.