Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

Shaperonlar (qadoqlovchi, o‘rab oluvchi oqsillar) - hujayradagi 
barcha oqsillami 
me’yoriy 
fazoviy 
strukturasini 
shakllanishini 
ta’minlovchi oqsillar; shaperonlar denaturatsiyaga uchragan boshqa 
oqsillami me’yoriy fazoviy strukturasini qayta tiklab beradi.
Takrorlash uchun savollar
1. Fermentlami biologik roli nima?
2. Hujayrani qaysi organoidlarida (qismida) fermentlar uchraydi?
3. Apoferment nima?
4. Koferment rolida qanday moddalar boMishi mumkin?
190

---

5. Substrat nima?
6. Fermentlami faol markazi nima?
7. Ferment-substrat kompleksi hosil boMgandan keyin, substrat 
nima b oiadi?
8. Konstitutiv fermentlar qanday fermentlar?
9. Hujayrada indutsibel (adaptiv) fermentlami paydo bo‘lishi yoki 
yo'qolishi nimaga bog‘liq?
10. Fermentlar qayerlarda ishlatilishi mumkin?
11. Fermentlar tibbiyot amaliyotida nima maqsadda ishlatiladi?
12. Fermentlami sanoat sharoitida olishda manba bo‘lib nima 
xizmat qiladi?
13. Bioreaktor nima?
14. Qanday tirik organizmlami bioreaktor deb atasa boMadi?
15. Suvda 
erimaydigan 
zaharli 
moddalami 
fermentativ 
parchalanishi qanday hal qilingan?
16. Qanday bakteriyalar vodorod chiqaradi?
17. Bakteriyalami qaysi turlari vodorodli issiqlik ishlab chiqaruvchi 
bioreaktor sifatida ishlatilishi mumkin?
18. Vodorod chiqaruvchi bakteriyalami qaysi turlaridan reaktor 
sifatida foydalanib boMmaydi? Javobingizni izohlab bering.
19. Qanday bakteriyalar nanobo‘lakchalar sintez qila oladi?
20. Bakteriyalar sintez qiladigan magnetitni nanobo‘lakchalarining 
o‘lchamini (parametrlarini) qanday qilib o‘zgartirish mumkin?
21. Bakteriyalar sintez qiladigan nanoboMakchalar qayerlarda 
ishlatilishi mumkin?
22. Odam organizmidagi mikrob hujayralari va odam tanasining 
o'zini hujayralarini miqdoriy munosabati qanday?
23. Yo‘g‘on ichakning bakterial bioreaktorlarini odam orga­
nizmidagi ahamiyati nimada?
24. Bakterial bioreaktorlar qanday qilib, inson saiomatligi va 
hayotiy faoliyatini boshqarishlari mumkin?
25. Nima uchun kosmos tadqiqotchilari bakteriyalar bilan qiziqib 
qolishgan?
26. Odam organizmidagi bakteriyalaming tarkibi nimaga bogMiq 
boMishi mumkin?
27. Kosmik kemalarda yashay oladigan, Marsga va boshqa uzoqroq 
sayyoralarga «sayohat» qiladigan bakteriyalar (bioreaktorlar) qanday 
biologik xossalarga ega bo‘lishlari zarur?
191

---

28. Bir turga mansub bakteriyalarga uzoq kosmik parvozda talab 
qilinadigan xossalami berish uchun nimalar qiiish kerak?
29. Nima sababdan kosmos tadqiqotchilari issiqsevar ko‘k-yashil 
bakteriya-spirulina bilan qiziqib qolishgan?