Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

Biotexnologi}^ 
Nanotexnologiya 
Nanobiotexnologiya
yo'naltirilean
transporti
to‘qima 
injeneriyasi
113-rasm. Biotexnologiya, nanotexnologiya va tibbiyotning о ‘zaro 
bog'liqligi.
2. 
Dori-darmonlarni yo‘naltirilgan transportida erishilgan 
dastlabki yutuqlar
Dori qabul qilishni bugungi kunda ishlatiladigan usullari quyidagi 
kamchiliklarga ega:
1. Organizmga nazariy zarur boMganidan 10-100 marta ko'proq 
dori dozasi yuboriladi. Bunga sabab, dorini butun organizm organlari 
bo‘ylab tarqalishi va ehtiyojli organga juda kam miqdorda yetib borishi.
2. Organda ehtiyoj bo‘lgan dorini konsentratsiyasi kam bo‘lganligi 
va u organizmdan tez chiqib ketishi hisobiga dorini tez-tez qabul 
qilishga to‘g‘ri kelishi.
3. Organizmga kiritilgan dori butun organizmga ta’sir etishi, uning 
(organizm) funksiyasini buzishi va natijada «qo‘shimcha», keraksiz 
samaraning paydo boMishi.
4. Ko‘plab dorilarni suvda yomon erishi tufayli ulami organizmga 
kiritish hamda organ-nishon yetarli miqdorda yetkazib berishda 
muammolaming paydo boMishi.
222

---

Bu kamchiliklarni qanday yo‘qotish mumkin? Buning uchun 
dorilami kerakli, ya’ni ehtiyojli manzilga yetkazishni yo‘lga qo‘yish 
kerak. Ammo barcha tirik hujayralar tashqaridan kirib keladigan 
«kuch»lardan, shu jumladan dorilardan ham tabiiy to'siqlar yordamida 
himoyalangan. Shuning uchun, hujayrani tabiiy to‘siqlardan yo‘l ochishi 
uchun tadqiqotchilar zabardast tabiat bilan kurashga tushadi. Yuqorida 
(8-bobda) nanobo‘lakchalar organizmni to‘qima - qon tomir to‘siqlarini 
va hujayra membranasi orqali hujayra sitoplazmasiga yorib kirish 
imkoniyatiga ega ekanligi haqida faktlar keltirilgan. Nanobo1 lakchalami 
mana shu xususiyatlari nanoo'lchamdagi dorivor moddalar yaratish 
imkonini berdi.
Bunday vositalami yaratish uchun quyidagi vazifalarni bajarish zarur:
1. Dorivor moddalarni vaqtidan oldin parchalanishidan himoya 
qilish.
2. Suvda erimaydigan moddalarni organizmga so‘rilish darajasini 
ko'paytirish.
3. Har xil darajada organizmdagi biologik to‘siqlami o‘tish.
4. Dorivor moddalarni manzilga yetkazilishini amalga oshirish.
N anobo*lakchalami manzilga yetkazish ikki yo‘l bilan amalga 
oshiriladi: passiv va faol (aktiv).
Sog‘lom to 'q im a 
Shish to 'q im a