Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

114 -r a sm . 
Xayfli shish to 'qimalarda «qon tomirlari 
о ‘tkazuvchanligming oshishimi aks ettirilishi: qon kapillari devori 
о ‘zgargan, ularda teshikchalar paydo bo ‘Igan; limfa tomirlari yaxshi 
rivojlanmagan, hujayralar orasidan suyuqlik о ‘tishi yetarli emas; bu 
nanobo ‘lakchalami shish to 'qimalarda to ‘planishiga olib keladi.

---

Passiv yo‘l - nanobo'lakchalarni o‘z-o‘zidan shamollagan nuqta- 
larda va xatarli shish to‘qimalarida to‘planish xususiyatlaridan foydala­
niladi.
Faol yo‘I - (yo'naltirilgan transport) - nanoboMakchalar sirtiga 
tegishli ligand ulash orqali amalga oshiriladi.
NanoboMakchalami passiv to‘planishga - «qon tomirlari oMkazuv- 
chanligining oshishi»ga sabab boMishi mumkin. Shish hujayralarda qon 
kapillarlarining devori o ‘zgarganligi sababli bu hujayralar orasida 
teshikchalar paydo boMadi (1 14-rasm).
Ular orqali nanoboMakchalar erkin oMishlari va keyin shish 
hujayralariga qarab yo‘nalishlari mumkin.
Limfatik tomirlami yaxshi rivojlanmaganligi va hujayralar orasida 
suyuqlik o‘tishi yetarli boMmaganligi sababli, nanoboMakchalar shish 
to'qimalarida to‘planadi (1 15-rasm).
Rak hujayrasi retsep to ilar bilan sirtga 
«а®» Endotelositlar
M aqsadli ligand nanoboM akchalar 
О
M aqsadsiz ligand nanoboM akchalar
1 15 -r a sm . 
Nanobo ‘lakchalami to 'qimaga kirishini ikkiyo ‘li: faol (chap 
qismi)
v a
passiv (o ‘ng qisnti) to ‘planish yo ‘llari.
224

---

Yuqorida qayd etilganidek, faol (boshqaruvchan transport) 
to‘planish nanoboMakchalar sirtiga «molekular manzil» funksiyasini 
bajaruvchi tegishli ligand o‘matilgan (115-rasm). Bunday «manzil, ya’ni 
adres» rolini antitana yoki ulami bir bo'lagi peptidlar, uglevodlar 
bajarishlari mumkin. Dorivor modda nanobo4 lakchani ichiga joylanishi 
yoki uni ustiga kimyoviy bog‘lar yoki adsorbsiya yo4li bilan bog‘lanishi 
mumkin. Nanobo4lakchalami nishon-hujayrada to4planishiga ulami uzoq 
vaqt davomida qon tomirlarida aylanib yurishlari yordam qiladi. Ammo 
nanobo4 lakchalar vena qon tomirlariga yuborilganida, ular qon 
aylanisnidan tez chiqib ketadi, jigar va taloq hujayralarida ko4proq 
to4planadi. Buning ustiga nanobo4lakchalar qon oqsillari bilan o4rab 
olinadi va shundan keyin immun tizim hujayralari ulami yutib oladi.