Q. M. Murodov, D, Q, Murodova

Javob: 1,5 marta ortadi.
50-masala. Spirtlarni ajratish 1 m uzunlikdagi xromatografik 
kolon-kada gaz tashuvchining uch xil oqim tezligida olib borildi. 
Kolonkaning o„lik vaqti birinchi holatda 10 s, ikkinchi holatda 20 s va 
uchinchi holatda 25 s ga teng ekanligi aniqlandi. Etanolning tutilish 
vaqti 155, 245 va 325 s ekanligi, xromatografik cho„qqining kengligi 
mos ravishda 20, 30 va 40 s ekanligi aniqlandi. Quyidagilarni aniqlang: 
a) har bir holat uchun gaz-tashuvchi oqim tezligini; b) nazariy tarelkalar 
soni N va nazariy tarelkalar ekvivalent balandligi h ni; v) Van-Deemter 
tenglamasidagi A, B va C konstantalarini; g) oqimning optimal 
tezligini.
Javob: a) 10,5 va 4 sm/s; b) N: 961; 1067; 1056; h:0,104; 0,094; 
0,095 sm;
v) 
⁄  

---

38 
51-masala. Gaz-suyuqlik xromatografiyasida 2 m li xromatografik 
kolonka bilan uglevodorodlarni ajratish natijasida oqim tezligi 20 ml/mi-
nutda tarelkalar samaradorligi 2350 ga, oqim tezligi 40 ml/minutda 
tarelkalar samaradorligi 2500 ekanligi aniqlandi. Oqimning optimal 
tezligi nimaga teng?
Javob: 26 ml/min. 
52-masala. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,0090; 0,0076; 0,0200 va 0,0370 
sm qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mkm).
Javob: а) 
53-masala. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,0130; 0,0024; 0,0067 va 0,0470 
sm qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mkm).
Javob: а)
54-masala. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,005; 0,011; 0,009 va 0,045 sm 
qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mm). v)tutilish koeffitsiyenti 0,30, oqimning chiziqli tezligi 3 sm/min 
bo„lganda cho„qqining tutilish vaqtini. 
Javob: а) 
55-masala.Cho„qqining kengayishi kolonkadan tashqarida 15%, 
kolonkada 80% va detektorda 5 % ni tashkil etib, cho„qqi enini 1,5 
marta kengaygan holati uchun nazariy tarelkalar soni 1000 bo„lgan, 
uzunligi 20 sm bo„lgan xromatografik kolonkada A modda 
cho„qqisining enini (mm) da hisoblang.
Javob: W=25,3mm; cho„qqining kengligi 1,4 marta ortadi. 

---

39 
56-masala.Analizning 
optimal 
shart-sharoitlarini 
aniqlash 
maqsadida turli uzunlikdagi (L) xromatografik kolonkalarda 3 kompo-
nentli 
aralashma 
tarkibiga 
kiruvchi 
moddalarning 
olingan 
xromatogram-malardagi tutilish masofasini (l) va xromatografik yarim 
cho„qqi baland-liklari (
⁄
) qiymatlarini hisobladik. Olingan natijalar 
jadvalda keltirilgan. 
Variant 
L, metr 
Aralashmadagi 
komponent , № 
l, mm 
⁄
, mm 
А 
1 
1 
2 
3 
26,5 
32 
38 
2,5 
2,5 
4,0 
Б 
2 
1 
2 
3 
27 
30 
44 
1,5 
2,0 
3,5 
В 
2 
1 
2 
3 
20 
27 
30 
1,0 
1,5 
2,0 
G 
1 
1 
2 
3 
32 
36 
45 
1,5 
2,0 
4,0 
D 
1,5 
1 
2 
3 
42 
49 
54 
2,0 
2,5 
3,0 
Olingan natijalar bo„yicha, n, H, R qiymatlarini hisoblang. 
57-masala. Yutilmaydigan argon harakatli fazaning oqim tezligi 40 
ml/min. Agar namuna tarkibidagi moddaning tutilish vaqti 4 minut 
bo„lsa, ushbu komponentning hajmiy va o„zgartirilgan hajmiy tutilish 
vaqtini aniqlang. Argonning tutilish vaqti 40 sekund.