Q. Yu. Nazirov kamondan oʻq otish

III.1.Kamondan oʻq otishda sport faoliyatining obyektiv shartlari. 
Kamon insoniyatning eng ajoyib ixtirolaridan biridir. Albatta, tarix elastik 
shoxcha da kamonni tortib, paydo boʻlgan qurilmadan uchli tayoqchani chiqarishni 
birinchi boʻlib taxmin qilgan kishining ismini saqlamagan. 
Sport kamonlarini ishonch bilan mavjud boʻlgan eng zamonaviy kamon turlari 
deb atash mumkin, bu mantiqan toʻgʻri keladi. Kamondan oʻq otish unchalik mashhur 

---

22 
emas, chunki u kamonlarga katta eʼtibor beradi va koʻp mamlakatlarda bu qurol 
yordamida hayvonlarni ovlash taqiqlanganligini hisobga olsak, bu sohada maxsus 
tadqiqotlar oʻtkazilmagan. 
Bu otish va otish quroli, raqobatga qarab, yogʻochdan yasalgan yoki ogʻir, engil 
va ishonchli materiallardan yasalgan. Boshqa har qanday kamon singari, sport turining 
tarkibiy qismiga quyidagi komponentlar kiradi: 
 qulay ushlab turish uchun tutqich; 
 kuchli yoy yelkalari (yuqori, pastki bu uzoq masofalarga oʻq otish imkonini 
beradi); 
 kamon;
 oʻqlarni mahkamlash. 
Baʼzi dizaynlarda asosiy joylar va stabilizatorlar taqdim etiladi va oʻrnatiladi, 
shuningdek: 
 taranglik uzunligini aniqlovchi moslama (kliker); 
 piston-yon devor; 
 kamon tanasiga oʻqni mahkamlash uchun rozetka. 
Tutqichni loyihalashning zaruriy sharti — bu uning moslashtirilishi, uning hisob 
-kitobiga koʻra, snaryad sport qurolining uzunlaması simmetriyasidan oʻtishi kerak. 
Oʻq otish tekisligida undan uchib chiqadi. 
Kamon uchun vazn va tortish toifalari ham mavjud. Toʻliq jihozlangan 
kamonning ogʻirligi uch yarimdan toʻrt yarim kilogrammgacha boʻlishi mumkin. 
Shuning uchun albatta kamon tanlashda tortishish kuchini hisobga olish kerak.
Nishonning oʻlchami oʻq otish masofasiga bogʻliq boʻladi. Masalan: 18 metr 
(yopiq inshootlarda) masofadan nishon diametri 40 sm. ni tashkil qiladi. Ushbu sport 
turida oʻq otish masofalari qatʼiy tartibga solingan. Yopiq inshootlarda nishon masofasi 
18 dan 50 metrgacha, ochiq inshootlarda esa 30 dan 90 metrgacha boʻladi. 
Kamondan otishda asosan kamon ipini (chuqur yoki sayoz) tortish muhim 
parametr boʻlib, ipning sifatsizligi kamon kuchini yoʻqotilishiga olib keladi.

---

23 
Ilgari kamonning iplari tabiiy materiallardan yasalgan boʻlsa, (hayvonlar terisi, 
oʻsimlik tolalari, ipak iplari) bugungi kunda sintetik materiallar ishlatiladi. Ular yuqori 
texnik va ekspluatatsion xususiyatlarga ega, chidamliligi, past choʻzilish koeffitsiyenti 
va engilligi bilan ajralib turadi. Katta xavfsizlik chegarasi bilan yasalgan yaxshi kamon 
ipi oʻn ming oʻqqa osongina bardosh berishi mumkin.
Nayzalarning standart oʻlchamlari diametri beshdan toʻqqiz millimetrgacha. 
Devorlarning qalinligi ham muhim, u 0,35 mm dan kam boʻlmasligi kerak aks holda u 
yukka bardosh bera olmaydi va tezda sinib qolishi yoki qiyshayib qolishi mumkin.