Qadimgi dunyo tarixida kashfiyot, ixtiro va topilmalar Ilk Paleolit 1mln-100 ming y

suyak va yog'ochdan yasalgan tayoqchalar bilan yozganlar. 
Loy taxtachalar avval oftobda quritilgan, so'ngra xumdonlarda pishirilgan. Bu taxtachalar ilk 
kitoblar bo'lib, o'quvchilar 
1
asotirlar va afsonalarni ko'chirib yozishgan, 
2
o'simliklar, 
3
qushlar, 

---

4
hayvonlar va 
5
qumursqalar nomlari qayd etilgan ro'yxatlar tuzishgan. Loy taxtachalarda 
mamlakatlar va shahar nomlari ham sanab o'tilgan. 
Shumerliklar ixtirolari: 
 
Shumerlar 
1
sanoq tizimi, 
2
quyosh va 
3
oy taqvimlarini ham yaratdilar.
 
Quyosh yili davomiyligi shumerliklar tomonidan 365 kun, oy yili esa 354 kun etib 
belgilangan. Shumerlik va bobillik kohinlar - munajjimlar astronomiyaga oid bilimlarga 
ega bo'lishgan. Eng qadimgi rasadxonalar baland, ko'pzinali ibodatxonalar-
zikkuratlar 
tepalikdagi maydonchada barpo etilgan. 
 
Shumerliklar va bobilliklar GEOGRAFIYA sohasidagi bilimlarga ega bo’lgan. 
 
Olam yaratilishi haqidagi eng qadimiy asotirlardan biri Mesopotamiyada yaratilgan. 
 
Mesopotamiyada turli-tuman dori-darmonlarni tayyorlash bo'yicha dasturilamal 
tuzilgan.
☝
Dunyoda eng qadimiy yozuvlar paydo bo’lgan davlatlar: 
1. Shummer 
2. Elam 
 
 
 
 
 
Bobil 
Navuxodonosor II 
Ishtar darvozasi 
Qadimgi yozuvlar 
 
 
 
 
Bobil minorasi 1563-y 
Breygel 
Shummer mixxati 
 
 
13-§. Old Osiyo davlatlari 
Mil. avv. 2-ming yillikda Old Osiyo hududida ilk davlatlar vujudga kela boshladi:
Ossuriya; 
Xett; 
Mitanni ; 
Finikiya shahar-davlatlari ; 
Ossuriya podsholigi. 
 
Qadim zamonlarda ossuriyaliklar Frot va Dajla daryolari yuqori oqimidagi kichik 
hududni egallashgan.

---

 
Avval
 Oshshur shahri, keyin esa Nineviya shahri poytaxt bo'lgan.
 
Aholisining asosiy mashg'uloti dehqonchilik va savdo-sotiq edi. 
 
Ossuriyaliklar jangari xalq bo'lgan. Ular qo'shni yerlarga tez-tez hujum qilib turardilar.
 
Oshshurbanapal hukmronligi davrida Nineviyada Old Osiyodagi eng yirik sopol 
taxtachalardan iborat kutubxona jamlangan edi. 
 
Mil. avv. 605-yilda Ossuriya qo'shinlari Bobil va Midiya tomonidan qirib tashlangandan 
keyin davlat zavolga yuz tutdi. 
Dajla va Frot… 
1 
Mesopotamiya 
Dajla va Frot daryolari oralig’idagi vodiy 
2 
Bobil 
Frot va Dajla daryolarining o'zanlari bir-biriga yaqinlashib ketadigan 
hududda joylashgandi. 
3 
Ossuriya 
Frot va Dajla daryolari yuqori oqimidagi kichik hududda joylashgan 
 
 
Xett 
podsholigi. 
 
Taxminan mil. avv. XVIII asrda Kichik Osiyo markazida (hozirgi Turkiya hududida) xettlar 
degan shimollik xalq o'z davlatiga asos soladi.

 
Xattusa shahri ana shu davlatning poytaxti bo'lgan.  
 
Aholining asosiy mashg'uloti dehqonchilik va chorvachilik edi.
 
 
Xettlar urushda Jangovar aravalar va temir uchli nayzalardan foydalanishgan.
 
 
Hozirgi Suriya hududida vujudga kelgan qo'shni
Mitanni podsholigi xettlarning xavfli 
raqibiga aylandi. Urushlarda mitanniliklar otliq qo'shindan foydalanishgan.
 
 
Tarixda nomlari noma'lum xalqlar (ularni «
dengiz xalqlari» deb atashgan) xettlar 
poytaxtini bosib olib, shaharni butunlay vayronaga aylantirdilar. 
 
☝ 
Giksoslar otlar qo’shilgan jangovar aravalardan foydalangan. 
Urartu podsholigi 
 
Urartu davlati Kavkazortidagi, hozirgi Turkiya sharqiy qismida va Armaniston 
hududlarida joylashgan.
 
Aholisini
 urartlar deyishgan.
 
Mil. avv. IX-VIII asr boshlarida Urartu davlati gullab-yashnadi.  
 
Tushpa shahri Urartu davlati poytaxtiga aylanadi.
 
Yagona davlat tashkil topishini mudofaa qilish zarurati Ossuriya hujumlaridan 
tezlashtiradi. Urartlar bir necha bosqinchilik yurishlariga chiqadilar va ossuriyaliklar 
ustidan g'alaba qozonadilar. Ammo keyinroq ossuriyaliklarning qo'shinlari urartlarni tor-
mor etib tashladi.
Teyshebaini shahridagi qal'a ishg'ol etildi va vayron qilib tashlandi. 
Shundan keyin Urartu podsholigi ancha zaiflashib qoldi. 
 
Finikiya 
 
Qadim zamonlarda Finikiya О’rtayer dengizining sharqiy qirg’og’i bo'ylab hozirgi Livan 
hududida va Suriyaning bir qismida joylashgan. 
 
Savdo-sotiq finikiyaliklarning asosiy mashg'ulotlaridan biri bo'lgan. Finikiyaliklar 
qo'shnilariga