Qaraqalpaq fol`klori


Download 0.68 Mb.
bet27/56
Sana22.03.2023
Hajmi0.68 Mb.
#1286062
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   56
Bog'liq
folklor

Qadag`alaw sorawlari


  1. Jumbaq degen ne

  2. Jan`iltpash degen ne

  3. Jan`iltpashlar qanday tu`rlerge bo`linedi

  4. Jumbaqtin` tu`rleri

Tayanish tu`sinikleri


  1. Jumbaq-uyqasimli ko`rkem qatarlardin` ja`rdeminde bir na`rsege usatiw arqali jasirg`an zatti tabiw

  2. Jan`iltpash-balalardin` tilin jatliqtiriw ha`m o`siriw ushin aytilatug`in ko`rkem so`z qatarlari

VIII. Tema` Naqil-maqallar

Jobasi`



  1. Naqil-maqallardin` aniqlamasi, payda boliw derekleri tuwrali

  2. Naqil-maqallardin` jiynaliwi, izertleniwi ha`m jariq ko`riliwi haqqinda

  3. Naqil-maqallardin` klassifikatsiyasi, olardin` tariyxqa qatnasi, ko`rkemlik o`zgesheligi

  4. Naqil-maqallardin` ko`rkem tvorchestvosinda tutqan orni ha`m ayirmashiliqlari

Paydalanilg`an a`debiyatlar



  1. Da`wqaraev N. Shig`armalarinin` toliq jiynag`i No`kis-uu, qty-yt-betler

  2. Baskakov N.A. Karakalpakskiy yazik Tom, I. M.,-tq.

  3. Qaraqalpaq fol`klori IV tom No`kis-qoui, eri-b

  4. Maqsetov Q., Ta`jimuratov A. Qaraqalpaq fol`klori No`kis-uo, qtw-yq-betler

  5. Maqsetov Q. Qaraqalpaq xalqinin` ko`rkem awizeki do`retpeleri. No`kis-oy, qtw-yu-betler.

1. Naqil-maqallardin` aniqlamasi, payda boliw derekleri tuwrali
ha`r bir xaliqtin` awizeki ko`rkem so`zine fol`klorina na`zer awdarsaq naqil-maqallar ayriqsha orin
tutadi.
Naqil-maqallar xaliqtin` neshshe min` jillar dawaminda puxtalap, kir juqtirmay atadan balag`a o`tkerip saqlap kiyatirg`an hasil du`n`yasi.
Naqil-maqallar turmisqa iykemliligi uzaq oydi qisqartqan ko`leminin` jaqinlig`i ja`ne pikirdi isenimli etip bayanlawdin` o`tkir qurali boliw qa`siyetleri menen basqa awizeki do`retpelerden parqlanadi.
Qaraqalpaq naqil-maqallari xaliqtin` ku`ndelikli is ta`jiriybesinin` jiyintig`inan kelip shiqqan so`z marjanlari. Naqillar ja`ma`a`tlik pikirdi bildirip, tu`sindirip, moralliq normalardi salistiradi.
Naqildin` maqseti tin`lawshig`a paydali aqil aytiw, na`siyhat beriw, u`lgi ko`rsetiw bolsa da, olar mazmuni ha`m formasi jag`inan bir neshshe tu`rlerge bo`linedi. Naqil menen maqal bir-birinen parqlanadi. Naqildin` qurilisindag`i so`zler onin` da`l ma`nisin bildiredi. Sonliqtan naqillar tin`lawshig`a aqil-na`siyatti tuwri tu`sindiredi. Bunda turmis ha`diyseleri menen waqiya o`zgeshelikleri tuwrilap naqma-naq juplastirip aytiladi.
Al, maqaldin` qurilisindag`i so`zler awispali, astarli ma`nis an`latadi. Maqalg`a ta`n bir qa`siyet ol tuwra ga`pti timsalli ga`pke almastiradi, ondag`i so`zlerdin` ma`nisi ha`r qanday jag`dayg`a baylanisli awistirilip qollaniladi.
O`mir sabaqlarin ana jer, ata-ana, tuwg`an tuwisqanlardi hu`rmetlewdi naqil-maqallardan u`yrenesen`.
Naqil-maqallar xaliqtin` a`sirler boyi bay o`mir ta`jiriybesinen payda bolg`an xaliq arasindag`i danishpan adamlar ta`repinen og`ada qisqa ha`m ko`rkem etip do`retilgen so`z marjanlari.
Naqil-maqallar ju`da` erte da`wirlerde-aq ele kitap, qag`az jaziw bolmag`an zamanlarda o`zinin` danaliq mazmuni menen adamlarg`a tuwri jol siltegen qural.
Naqil-maqallar jo`ninde belgili juwmaqqa kelgende` Naqil-maqallar-qisqa iqshamli, uyqasqan so`zler dizbegi menen juwmaqlastirilg`an oylar du`rkinin an`latatug`in, adamlardin` du`n`yag`a qatnasin, keleshekke aqil-na`siyat siltew beretug`in so`zler.
Qaraqalpaq naqil-maqallarinda jaqsiliq penen jamanliq, dos-dushpan, ashshi-dushshi, hadal-haram siyaqli qa`siyetler so`z etilip salistiriladi.

Download 0.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   56




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling