Qaraqalpaq mamleketlik universiteti “ ” fakulteti “ ” kafedrası

Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi
Qaraqalpaq mamleketlik universiteti
“_________” fakulteti
“_________” kafedrası


_________ páni boyınsha
REFERAT

Tema : Kletkanin Ximiyaliq qurami


Orınlag’an:MT:A1 ekonomika toparı student PishadinovMakset

Qabıl qılg’an: ________________________________________
NO’KIS – 2023

Joba:
Kirisiw

1. 
   Xujayraning ximiyalıq quramı.
   

1. 
   oksillar;
   
2. 
   fermentler;
   
3. 
   yoglar;
   
4. 
   karbonsuvlar;
   
5. 
   suw hám organikalıq bolmaǵan duzlar.
   

2. Xujayraning fizikalıq-ximiyalıq ózgeshelikleri.

Juwmaq
Paydalanılǵan ádebiyatlar dizimi

Ximiyalıq analiz orkali kletka quramı atmosfera hám Jer kobigida keń tarkalgan elementlar bar ekenligi aniklangan. Adam denesiniń 96% 4 elementten: uglerod, vodorod, kislorod hám azotdan takshil tapqan bolıp tabıladı.Kal'tsiy, fosfor, kaliy hám altıngugurt bolsa adam denesiniń 3% ini tashkil etedi. Az mikdorda natriy, xlor, yad, temir, magniy boladı. Mıs, marganets, kobal't, rux hám boshka mikroelementlar bolsa olardan da kem boladı. Xujayraning turmıslıq qásiyetleri quramındaǵı oksilga boglik.
Element almasinuvi, kletka elementlardıń jańatdan ónim bulib turıwı - kletka daǵı turmıslıq processtiń tiykarın tashkil etedi. Bul: assimilyatsiya yamasa aralıq ortalıqtaǵı elementlardıń tsitoplazma statyasına aylanıwı (tábiy sintez); dissimlyatsiya-tsitoplazmadagi elementlardıń kletka mútajligi ushın energiya ónim kilib bólekleniwi; usish - kletkanıń málim kismlarining úlkenlashuvi hám jańatdan payda bulishi nátiyjesinde tsitoplazma masasining alıwı ; differentsirovka-jańa funktsional qásiyetlerdiń ónimi bulishi menen kletka dúzilisiniń quramalılanıwı, háreketleniw - kletkanıń ortalıqta jılısıwı ; genetika -biologiyalıq belgilerdiń saklanishi hám naslden-naslge utishi sıyaqlı murakkb processlerden ibarat. Xujayradagi kuyidagi ximiyalıq komponentlerden dúzilgen: Oksil. Oksil quramında uglerod, vodorod, kislorod, azot hám ozik mikdorda altıngugurt hám fosfor boladı. Oksillar aminokislotalardan shólkemlesken. Aminokislotalarda kislotalı (karboksil) gruppa - SOON hám ishkoriy (isenim) gruppa - NN bar. Kislota hám ishkoriy gruppalardıń bulishi aminokislotalarǵa amfotermik qásiyet beredi. Aminokislotalar polipeptid boglar orkali birlesip uzın polipeptid shınjırlardı ónim etedi. Aminokislotalardıń qosılıw tártibi hár bir haywan oksil molekulalarınıń jemisigini belgileydi.Aminokislotalardıń uzaro polipeptid shınjırlar ónim kilib qosılıwı hám de olardıń qaptal shınjırlarınıń uzaro reakciyaǵa kirey alıw qásiyeti oksil molekulalarınıń quramalı dúzilisin belgileydi. Házirgi vaktda oksil molekulasınıń baslanǵısh, ekilemshi, uchlamchi hám kupincha turtlamchi strukturası farklanadi.Baslanǵısh struktura aminokislotalardıń oksil shınjırında izbe-izligi menen belgilenedi. Oksilning ekilemshi strukturası al'fa - spiral hám beta struktura kurinishida bulishi múmkin. Birinshisi - globulyar oksillar ushın, ekinshisi molekulaları bir- birine paralel yotuvchi fibrillyar oksillar ushın xarakterli bolıp tabıladı. Oksilning uchlamchi strukturası spiral forma daǵı polipeptid shınjırdıń dumalok bulib uralishidan ónim boladı. Oksilning turtlamchi strukturası - uchlamchi strukturalarınıń yigindisidan ibarat. Bir neshe noaktiv sub'edinitsa birlesip bir funktsioanal aktiv sub'edinitsa ónim etedi.Oksillar fakat aminokislotalardan shólkemlesken bulsa, ápiwayı oksillar yamasa proteinlar dep ataladı. Ápiwayı oksillar haywan kletkası yadrolarında ushraytuǵın protein hám gistonlar, kletka tsitoplazmasi hám kán plazmasidagi al'bumin hám globulinlar, bulshıq et tolasidagi miozin hám boshkalar mısal bula aladı. Quramalı oksil yamasa proteidlar oksil hám oksil element prostetik grupadan shólkemlesken. Prostetik gruppa túrine karab, kuyidagi quramalı oksillar fark kilinadi.