Qaraqalpaq tili tariyxí PÁninen ámeliy jumíslarí
Download 432.42 Kb. Pdf ko'rish
|
амелий тапсырмалар кк тили тарийхынан
17-tema. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteliginen alınǵan tekstke lingvistikalıq tallaw júrgiziw 1. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteligi kólemi neshe qaǵazdan ibarat? 2. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteliginıń barlıq tekstleri kim tárepinen kóshirilgen? 3. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteliginıń birinshi qaǵazi kimge jazılǵan? 4. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteliginıń dáslepki neshe qaǵazına hijriy jıl esabınıń 1155-jıl, jeddi ayınıń jetinshi kúni menen sáne qoyılǵan? 5. XVIII ásirde jazılǵan “Ahidnama” esteligi kimge arnap jazılǵan? 9 18-tema. 1858-1859 jıllardaǵı Qońırat kóterilisi waqtında jazılǵan Muxammed Fena xannıń xatı tekstin úyreniw 1. 1858-1859 jıllardaǵı qońırat kóterilisi waqtında jazılǵan Muxammed fena xannıń xatı tekstin kim transkripciya isledi? 2. 1858-1859 jıllardaǵı qońırat kóterilisi waqtında jazılǵan Muxammed fena xannıń xatı qashan jazılǵan? 3. Muxammed fena xan kimlerdi elshi etip jiberedi? 19-tema. “Ǵárip-ashıq” dástanınan alınǵan tekstti morfologiyalıq tallaw 1. Ráwiyler andaǵ ráwiyat qılurlarkim, Baǵdad yurtınıń Hásen shah ismli padshahı bar erdi. Ádillikte Náwshırwanı ádildek óz yurtıǵa húkimranlıq qılur erdi. Ámma ómiriniń yash ortalarıǵachá párzentsizlikniń daǵıdın kóp ránji-mehnátler chekár erdi. Kúnlerdin bir kún Abadan ismli zayıbını yanıǵa charlap: - Áy, xanım! Mańa bu padshaxlıqdın ne payda, biz ekkimiz Mákkeyi Mináwwárege barıp haj tawabını qılsaq, qalǵan ómirimizni Allataǵalanıń yolında chın ıqlasımız bilen ótkizsek, shayad Allataǵala bizlerniń tilegimizni mustajab qılıp perzent ata qılsa, -dedi . Anda bul sóz Abadanǵa hám maqul túshti. Bu másláhát bilán Hásen shah padshalıqnı tárk etip, ornıǵa Ádil shaxnı otırǵızıp, zayıbı Abadan bilán qol ushlashıp yolǵa rawana boldılar wá haqnıń yolında bir neshá mánzil-márayıllarnı tay qılıp, hár túrli mashaqqatlarnı bashlarıydın ótkizip, aqır Mákkeyi Mináwwerege daqıl bolıp, Báytullanı ziyarat qıldılar. Bándeyi musılmanchılıq shártin bája keltirip, haj tawabını qılıp, óz yurtıǵa qaytar boldılar wá yolǵa túship kóp wálayatlardın ótip, shól-biyabanlardın ashıp, bir sháhárge keldiler. Yol ekki tárepke ayrıldı. Ol halda Hásen shah Abadanǵa qarap: - Men padshaxlıqnı tárk etip bu yolǵa túshtim, endi óz yurtımızǵa barmay, bashqa bir diyarǵa barıp istiqamát qılıp, Allanıń zikri-sánası birlá kún kechirsek nechuk bolur? - dedi. Abadan hám bul sózge razılıq berdi. Álǵárez, óz yurtıǵa yúrmey, bashqa yolǵa túship, az turıp, kóp yúrip, aqırı Diyarbákir degen yurtqa daqıl boldılar. Bul yurtnıń padshahıǵa shah Abbas der yerdiler. Hásen shah Abadan bilen belli bir yerde istiqamát qıla bilmey, axır shah Abbasnıń huzurıǵa kelip, qol qawshurıp salam berip turdılar. Padshah sawal qıldı: - Ne qılıp yúrgen adamsız wá qaydın kelip, qayda barursız? Hásen Shah aytadı: - Áy, Shahım, bizler uzaq jaylardın kelgen músápirmiz. Sizniń wálayatıńıznıń bir shetidá óz halımızǵa istiqamát etsek dep, sizniń lutfı-káramıńızdın himayat istep keldik, - dedi. Anda Shah: - Men sizlerniń túr-sipátińizge wá til-zibanıńızǵa baqsam, gezende-musapırǵa uxshamassızlar. Ágár siz rastıńızdın kelip, mańa tuǵrı haslı-zatıńıznı bayan yetmeseńizler, sizlerge siyasat qılurman, - dep rastın sózlemekke májbúr qıldı. Anda Hásen shah haslı Baǵdadiy yerkánligi, párzentsizlikniń daǵıdın padshalıqnı tárk etip, Mákkeyi-Mináwwárege barıp Báytullaǵa haj tawabın bája 10 keltirip, óz yurtını hám tárk etip, munda daqıl bolǵanın bátamamı bayan qıldı. Ol halda shah Abbas ornıdan turıp, taxtıdın túship: - Andaǵ bolsa, bildimki, siz Baǵdad padshahlıǵını tárk etip zayıbı bilán haj tawabın yetmekke ketgán shol Hásen shah yerkánsiz, - dep izzet wá ikramlar bilán quchaqlashıp kóriship hal-awhal sorashtı wá ayttı: - Siz muncha aliyhimmet yerkánsiz, ámma men hám párzentsizlikniń daǵıdın kóp hijran shekermen, lekin sizge uxshap jurát ete almadım, kel endi, sizni óz ornımǵa padshalıqqa tákliyp qılurman, - dedi. Anda Hásen shah: - Áy, padshahı álam, mańa wálayatıńıznıń bir páraǵat erinde istiqamát qılıp, zayıbım bilán xudaǵa taat-ibadat qılıp otursam básdur, - dedi. Alǵárez, shah Abbas Hásen shahnı óz ıxtiyarıǵa qoymay óziyge bash wáziyr etip tayınladı. “Ǵárip-ashıq” dástanınan alınǵan tekstti morfologiyalıq tallań? Download 432.42 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling