Qaraqalpaq tiLİNİN` teoriYaliq grammatikasi

Sóz formaları tuwralı túsinik 
 
Sóz,  ádette,  hár  túrli  formalar
ǵa  iye  boladı.  Ol  belgili  bir  gápte  yamasa  sóz 
dizbeginde  qollanılǵanda,  barlıq  formalarında  emes,  bir  yamasa  birneshe 
formalarda  qollanıladı.  Gáptegi  yamasa  sóz  dizbegindegi  sózler  mánilik  jaqtan 
ǵana emes, sonday-aq formaları jaǵınan da ajıratıladı.  
Sózdiń  bir  formasın  basqa  formalarınan  ajıratıw  menen  birge,  belgili  bir 
sózdiń  formasın  basqa  bir  belgili  sózge  qatnaslı  emes  ulıwma  grammatikalıq 
formalardan  ajırata  biliw  kerek.  A.I.Smirnickiy  belgili  bir  sózdiń  formaların  sóz 
formaları (slovoformı) dep ataydı.
1
 
Sóz  forması,  ya
ǵnıy  anıq  sózdiń  belgili  bir  forması  hám  sol  sózdiń  forması, 
hám ulıwma grammatikalıq forma, mısalı, belgili bir sepliktiń, betliktiń, tartımnıń, 
dárejeniń forması retinde tanıladı.
2
 Sóz neshe túrli formada qollanılsa da, hár túrli 
sóz  emes,  bir  sóz  retinde  túsiniledi.  Prof.  A.I.Smirnickiy  bunday  sózlerdi  ulıwma 
barlıq  sózlerden  ajıratıw  ushın  leksema  dep  atawdı  durıs  dep  esaplaydı.  Onıń 
pikirinshe,  forma  leksema
ǵa  qarsı  mánide  túsinilse,  formalıq  qatar  sózge  qarsı 
mánide  túsiniledi.  Formalıq  qatarda  sóz  formalarınıń  tiykarı,  biraq  ol 
leksemalardıń  teppe-teńlik  belgisi  boyınsha  ǵana  emes,  formalardıń  teppe-teńlik 
belgisi  boyınsha  biriktirilgen  sóz  formalarınıń  tiykarı  bolıp  sanaladı.  Sóz 
formalarında usı eki tiykar bir-biri menen baylanıslı boladı. 
                                                 
1