Qaraqalpaqstan Medicina Instituti Emlew isi fakulteti 106-topar talabasi Dosbergenova Nursuliwdin’ Dintaniw pa’ninen prezentaciyasi Tema:Yahudiylik dininin’ ozgeshelikleri Reje: 1.Yahudiylik dininin’ payda boliwi 2.Yahudiylik ta’liymati 3.Derekleri: Tavrot ha’m Talmud 4.Yahudiyliktegi ag’imlar 5.Yahudiylik bayramlari ha’m ma’resimleri Yahudiylik dunyada ken tarqalg’an dinlerden biri.Ha’zirgi ku’nde yahudiyler Izrailda 4,7 mln, AQSHta 6 mln, Rossiyada 1,5 mln, Batis Evropada ma’mleketlerinen Franciyada 0,6 mln, Ulli Britaniyada 0,4 mlndi quraydi. Payda boliwi - Yahudiylik eramizdan aldin’g’i 2000 jillardin’ aqirlarinda Falastinda payda bolg’an jekequdayliq dini. Yahudiylik millet dini bolip, tek g’ana yahudiy xalqina ta’n. Yahudiy so’zinin’ kelip shig’iwi haqqinda tu’rli pikirler bar, Abu Rayxan Beruniy o’zinin’ “O’tmish a’wladlardan estelikler” kitabinda jaziwinsha, yahudiyler bul so’zdi somiy tillerindegi hoda- ta’wbe etiw, ta’wbe etkenler so’zinen kelip shiqqan dep aytsa da, biraq bu piker natuwri, bul so’z Babiw Izrail xaliqi u’stinen hu’kimranliq qilg’an Yaqub payg’ambardin’ uli Yahudo atinan kelip shiqqan.
Yahudiylik ta’liymati - Yahudiylik ta’liymati to’rt tiykarg’a tayanadi:
- 1. Adamlardi jaratiwshi jalg’iz quday - Yahveg’a iyman keltiriw
- 2.Yahudiyler jer ju’zindegi xaliqlardin’ “ en’ mumtazi” ha’m ol du’nyada berilejaq sawg’alardin’ en’ haqlisi” ekenligi
- 3.Messiya – qutqariwshinin’ keliwi haqqinda
- 4. Aqiret ku’nine iseniw.
Derekleri - Yahudiy dini basqa dinler siyaqli o’zinin’ muqaddes jaziwlarina iye.Onin’ tykarinan eki deregi bolip, birewi eramizdan aldin’g’I XIII a’sirde jasag’an ha’m Izrail xalqin Misrdan alip shig’ip ketiliwine basshiliq etken Muso payg’ambarg’a tur tawinda berilgen Tora, ekinshisi Tavrottan keyinirek payda bolg’an jazba derek Talmud esaplanadi.
Tavrot derekleri - Xristianliqlar ha’m yahudiyler Bibliya so’zin tu’rli tu’sinedi. Yahudiyler ushin Ibriy Bibliyasi, xristianliqlar ushin A’yyemg Ahdi esaplanadi. Yahudiyler Bibliya so’zi astinda ko’binese o’zlerinin’ Tanaxlarin tu’sinedi. Musog’a tiyisli bolg’an bes kitap “Tavrot” dep ataladi
Talmud derekleri - Talmud (a’yyemgi yahud. “lameyd”- u’yreniw) eramizdan aldin
- I IV a’sirlerde payda bolg’an ha’m jazba Toradan pariqli tu’rde, a’wladtan-a’wladqa awizeki tu’rde o’tip barg’an. Sonin’ ushin Tora “jazba nizam”, Talmud “awizeki nizam” dep ju’ritilgen.
Yahudiyliktegi ag’imlar - Yahudiyliktegi ag’imlar haqqinda so’z ju’ritkende, olardi a’yyemgi ag’imlar ha’m zamanago’y ag’imlarg’a bo’liw kerek.A’yyemgi ag’imlarg’a saduqiylar, farziyler, esseyler kiredi.Zamanago’y ag’imlarg’a bolsa sionizm kiredi.
- Saduqiyler ati patsha Dovud payg’ambar da’wirinde ruwxaniy saduq ati menen baylanisli
- Farziyler ati a’yyemgi yahudiy tilindegi “tu’sindiriw”, “ ajiratip ko’rsetiw” so’zinen aling’an bolip, olar Musonin’ Nizamin shariqlag’an ha’m a’piwayi adamlarg’a u’yretken.
- Sionizm ati Quddustag’I Sion tawi menen baylanisli.Bul ag’im avtriyaliq yahudiy journalist T>xercldin’ nemis tilindegi “Yahudiyler ma’mleketi” tiykarinda XIX a’sir aqirlarinda du’zilgen.
Yahudiyler ma’resimleri ha’m bayramlari - Yahudiyler o’zinin’ Yaxvege sadiq ekenligin da’lillew ushin bir neshe ma’resimlerdi o;tkeredi. Olar jilliq ha’m ku’nlik iba’datlardan, bayramlardan, ma’rseimlerden ibarat.Ibadat u’yde ha’m sinagogada ha’m birdey alip bariladi.Yahudiyler sinagogasinin’ shig’is ta’repined Toranin’ nusxalari saqlanatug’in sandiq ha’m ravvin ushin minber qoyilg’an.
Paydalanilg’an a’debiyatlar: - Paydalanilg’an a’debiyatlar:
- 1. Dintaniw Mo’minov 2004
- 2.library.uz
- 3.eduportal.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
